برنامه به سوی فردا که روزهای پنجشنبه از ساعت ۱۱:۱۰ از رادیو اقتصاد پخش میشود برنامهای است که به تشریح کاربردهای فناوری اطلاعات در امور روزمره و به زبانی ساده میپردازد.
شما میتوانید نظرات ارزشمند خود را در انتهای همین مطلب ثبت و یا به صورت مستقیم برای نویسنده از طریق فرم تماس با من ارسال فرمایید.
مجری برنامه: در برنامه امروز طبق روال برنامههای گذشته در خدمت کارشناس محترم برنامه جناب آقای مهندس علیرضا صائبی هستیم و همچنین افتخار داریم در خدمت میهمان محترم برنامه جناب آقای مهندس سیامک رفعتی معاون آمار و اطلاعات مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه باشیم. امروز در برنامه به سوی فردا به موضوع استفاده از خدمات الکترونیک قوه قضائیه خواهیم پرداخت.
کارشناس برنامه(اقای مهندس علیرضا صائبی): این برنامه سومین برنامهای است که در خدمت جناب آقای مهندس رفعتی هستیم و از ایشان نهایت سپاس و قدردانی را دارم که وقت ارزشمند خود را به این برنامه اختصاص دادند. در برنامههای گذشته ما به سایت اطلاعرسانی و تعامل با هموطنان در قوه قضائیه اشاره کردیم که سایت www.judcms.ir میباشد. و آدرس سایت اطلاعرسانی را نیز www.iran.ir معرفی کردیم. یکی از مسائل جالبی که در گزارشی که در ابتدای برنامه پخش شد به چشم میخورد این بود که یکی از کارکنان سازمان گفتند که کسانی که این امکانات را دارند(امکانات الکترونیکی) کمتر به ما مراجعه میکنند. ما در برنامه گذشته شماره تلفن۰۹۶۹۹ را برای کل کشور و شماره ۱۲۹ را برای تهران عنوان کردیم و سایت اینترنتی www.moshaver129.ir را نیز معرفی کردیم. من فکر میکنم دسترسی همه ما به تلفن امروزه موجود است و شاید این امکان که ما میتوانیم مشاوره و راهنمایی قضایی بگیریم، پیش از مراجعه به واحدهای قضایی برای ارائه دادخواست، بسیار مسئله مهم و کارگشایی است. در برنامه هفته گذشته آقای مهندس رفعتی فرمودند که ۵۰درصد مراجعات مردمی برای پیگیری خواستههای قضایی است. البته همه اینها در موضوع رسیدگی به دادخواست مطرح است. خیلی خوب است که اگر هموطنان ما قبل از مراجعه با شماره ۰۹۶۹۹ تماس بگیرند و اساسا بپرسند که آیا لازم است مراجعه کنند و این مراجعه ممکن است چقدر زمان ببرد و از چه راهی جواب بهتری خواهند گرفت. چون الزاما همه پروندهها ممکن است وکیل نداشته باشند و خود شهروندان برای اارئه دادخواست ممکن است مراجعه کنند. این یکی از فرصتهای برابری است که در کشور ایجاد شده و من فکر میکنم این امکان برای همه موجود است و قابلیت استفاده دارد.
خانم رفعتی در ابتدای برنامه گفتند که امیدواریم گذر کسی به قوه قضائیه نیافتد، اما به دلیل اینکه اطلاعات هویتی افراد در ثبت احوال در قوه قضائیه ثبت میشود پس خواه ناخواه گذر هر کسی حداقل دو،سه بار به قوه قضائیه خواهد افتاد. موضوع بعدی که فکر میکنم باید به آن بپردازیم این است که از انتظارات مردم کاهش زمان رسیدگی بود که آقای رفعتی در برنامه گذشته راجع به آن تو ضیحاتی را فرمودند و من نمیخواهم که در این برنامه مجددا وارد آن بحث شویم که ممکن است یک الزام قضایی باشد که کار برای رسیدگی چند ماه و یا حتی به سال طول میکشد که گفتیم میانگین سه ماه را باید در نظر گرفت. همین طور گفته شد که اطلاعات عملکرد قوه قضائیه در شعبات مختلف در دست مدیران است. یعنی مدیران نمودارها و جداول اطلاعاتی آماری را میبینند که متوجه میشوند در کدام شعبه و کدام شهرستان نوع انجام کار و نرخ رسیدگی به جرائم چقدر است. یعنی ارزیابی درون سازمانی و اصولا درخواستهای مردمی در آن شهر بر روی چه موضوعات قضایی می چرخد و جرائمی که در آنجا اتفاق میافتد چهطور است. و این به قوهقضائیه اجازه حل و ارزیابی مسائلی از قبیل جغرافیایی جرم و شرایط وقوع جرم و یا توضیع آن در کشور را میدهد. از آقای مهندس رفعتی خواهش می کنم که راجع به این موضوع کمی توضیح بفرمایند که از این امکانات در قوه قضائیه تا به الان چه استفادههایی شده است و اصولا در بحث پشگیری آیا قوهقضائیه وظیفه خود میداند که از این امکانات استفاده کند و به چه صورت؟
میهمان برنامه(آقای مهندس رفعتی): در گزارشی که در برنامه پخش شد بحثی مطرح شد که همشهریان گفتند که در قوه قضائیه پاسخگو نیستند. وقتی قرار است که در مورد موضوعی پاسخگو باشیم باید اطلاعاتمان درباره آن موضوع و در مورد همه جوانب آن کامل باشد تا بتوانیم پاسخگو باشیم . اگر قرار باشد که ما به سرویس هایمان دسترسی سریع داشته باشیم و افراد در همه گسترههایی که وجود دارد بتوانند به این سرویسها استناد کنند باید یک مجموعه کامل داشته باشیم. در دو برنامه گذشته من راجع به طرح عدالت الکترونیک صحبت کردم که در این برنامه در ادامه راجع به آن صحبت خواهم کرد. قبل از آن من جواب سوال را بدهم که خود این برنامه شروعی است برای شناخت خدمات قوه قضائیه امیدوارم در آینده نیز مسائلی باشد که ما بتوانیم از این رسانه برای شناخت بیشتر استفاده کنیم.
در حوزه پیشگیری از وقوع جرم که ما بیشتر در دادگستریها این موضوع را بررسی کردیم. قوه قضائیه یک معاونتی دارد به نام معاونت پیشگیری از وقوع جرم که این معاونت یک همکاری بسیار مناسبی با مرکز آمار دارد و از اطلاعات این مرکز به خوبی استفاده میکند و مواردی که به آن نیاز دارند و از آن میتوانند استفاده کنند را در اختیارشان قرار میدهیم. در گزارشاتی که از قسمتهای مختلف به صورت ماهانه ارسال میشود، سادهترین موردی که میتوان به آن اشاره کرد بحث اتهام و خواسته می باشد. اتهام و خواسته نشاندهنده حرکتی است که در هر حوزه اتفاق میافتد. اگر این حرکتها با روندهای مشخص تهیه شود معاونت پیشگیری به راحتی میتواند از آن استفاده کند. و این اولین نقطهای است که پیشگیری میتواند از آن استفاده کند
کارشناس برنامه(اقای مهندس علیرضا صائبی): یعنی ما به صورت ماهانه و در دورههای زمانی منظم اطلاعات عملکرد قوه قضائیه را برای مدیران در سطوح مختلف ارسال میکنیم. مدیر ما میداند که مثلا در شیراز در چند ماه گذشته چه جرائمی چه روندی را طی کرده است و لذا بر آن اساس اقدامات پیشگیری را انجام دهد. آیا این اقدامات پیشگیرانه هم الان سیستمیک است و طی یک مکانیزم مشخصی ثبت و ضبط میشود و بعد نتایج حاصل از اینها که قبلا براورد شده است مجددا ارزیابی میشود؟
میهمان برنامه(اقای مهندس رفعتی): کارگروههایی داخل معاونت پیشگیری از وقوع جرم تشکیل شده است که ما هم عضو آن کارگروهها هستیم و جلسات به طور منظم بر اساس آمار و موضوعاتی که پیش میآید برگزار میشود، منتها دو گروه هستند. یک گروه مسائلی است که ما به صورت روتین به آنها برخورد میکنیم و یک سری موردی هستند که همه این موارد تعریف میشود و قسمتهای مختلف وظایف مربوط به خود را بر عهده میگیرند و نتایج آن اعلام خواهد شد.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): راجع به مبحث عدالت الکترونیک فرمودید توضیحاتی دارید.
میهمان برنامه(آقای مهندس رفعتی): من فکر میکنم با توجه به تعریفی که در جلسه قبل از عدالت الکترونیک داشتیم، دیگر به تعریف آن نمیپردازیم و من در مورد پروژههایی که میتواند بر بحث خدمات اثرگذار باشد و پروژههای داخل قوه قضائیه را مورد بحث قرار دهیم. اولین حوزهای که معرفی شد حوزه جامعه قضایی شبکهای بود، که داخل این حوزه چندین پروژه هست که آنها را تعریف میکنیم. اولین پروژه بحث سامانه جامع آماری است که در مورد فاز اول آن قبلا صحبت کردیم و در فاز دوم آن سراغ سازمانهای دیگر میرویم و اطلاعات را تجمیع میکنیم و انشاءالله وقتی این اطلاعات تجمیع شده باشد ما از تمام دستگاههای قضایی میتوانیم اطلاعات داشته باشیم. پروژه بعدی بحث پیشخوان خدمات قضایی میباشد که نوید آن را دادیم که در آینده این شعب ایجاد خواهند شد و سرویسهای الکترونیکی در آنها تجمیع میشود و مردم به راحتی میتوانند علاوه بر دسترسی از طریق اینترنت از این خدمات هم به جاهایی که مشخص شده است تعریف کنند چون بعضی اوقات عنوان میشود که شاید اینترنت در دسترس همه نباشد و نتوانند از آن استفاده کنند.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): این برنامه تجربه شد و چون ما در برنامههای قبلی به سوی فردا بعضا این موضوع را از سازمانهای مختلف میشنیدیم که یکی از برداشتهایشان از اجتماع این است که شاید همه به اینترنت دسترسی ندارند. این تجربه شده است در مواردی که تنها درگاه ارتباطی درگاه اینترنتی بوده است همه هموطنان ما حتما وارد آن درگاه شدند و اطلاعات ثبت کردند و یا اطلاعات گرفتند. در مواردی مثل، خودرو فرسوده، کارت سوخت، به روز رسانی اطلاعات خانوار و یا سایتهایی از این دست، مردم نشان دادند که شاید خود سرپرست خانوار و یا فردی که شاکی است و یا در مواردی مثل ثبتنام کنکور و یا اطلاع از نتایج سازمان سنجش و … ممکن است الزاما آشنایی و توان استفاده از اینترنت را نداشته باشد ولی با مراجعه به کافی نت و یا با کمک فرد جوانتری توانسته است این استفاده را از سیستم داشته باشد. حقیقتا استفاده از فناوری اطلاعات تا چند سال دیگر به تنها ابزار ممکن برای مدیریت تبدیل میشود، این را هم ما به مخاطبین عزیز اطلاعرسانی میکنیم که خوب است که توان استفاده از سیستمهای اینترنتی را در خود و خانوادههایشان ایجاد کنند چرا که احتمالا در قوه قضائیه با توجه به پروژههایی که آقای مهندس رفعتی فرمودند تا چند سال دیگر ممکن است پیگیری پرونده های ما تنها از طریق سایت اینترنتی ممکن باشد و حتی مراجعه حضوری ما را پاسخ ندهند.
کارشناس برنامه(آقای مهندس رفعتی): مورد بعدی بحث ایجاد بانک اطلاعات بر خط آراء قضایی در حوزههای بدوی تجدید نظر دیوان عالی کشور است ما به دنبال این هستیم که یک بانک جامع اطلاعاتی وجود داشته باشد که آرا قضایی که تهیه میشود در این بانک اطلاعاتی وجود داشته باشد و افراد بتوانند در حوزههای مختلف از آنها استفاده کنند. سامانه بعدی سامانه پشتیبانی اطلاعاتی، ارتباطی و یا قضایی از قضات است که همان پورتال قضات مینامند. که بدینوسیله قضات بتوانند از آراء هم اطلاع داشته باشند و تمام موارد را با امنیت بالا در اختیارشان باشد.
سامانه الکترونیکی ابلاغ اوقات دادگاهها و اوراق قضایی از دیگر سامانهها میباشد. در این سامانه جلوگیری میشود از این که مردم به صورت حضوری و توسط مکاتبه کاغذی به دادگاه مراجعه کنند و از دادگاه وقت بگیرند، سامانه الکترونیکی اوقات را به صورت آنلاین ابلاغ میکند و وقتها را بیان میکند.
طرح بایگانی الکترونیکی پروندههای راکد از دیگر مسائلی است که بر روی آن کار میکنیم. توسعه اتوماسیون اداری و مالی و پشتیبانی از دیگر این برنامههاست. طرحی که شاید خلی از مخاطبین عزیز مطرح کردهاند بحث نظارت بوده است که در این راستا برنامه نظارت الکترونیک را در برنامه کار خود داریم.
سامانه الکترونیکی بانک اطلاعات جرائم هست که در مورد جرائم مختلف، نحوه و مکان وقوع آنها در این سامانه ثبت میشود.
سامانه اطلاعات مکانی ملی قضایی است که در این سامانه تمام اطلاعاتی که در مورد یک پرونده میافتد نوع جرم آن افرادی که در آن هستند بر روی ) gisگزارشات مبتنی بر نقشه) مطرح میشود. که جزء مسائل بسیار مهم در جرمشناسی است و در بسیاری از کشورهای توسعه یافته استفاده از همین سیستمهای جغرافیای جرم است.
سامانه بعدی سامانه الکترونیکی ثبت اظهارات طرفین دعوی میباشد که به صورت الکترونیکی موارد آن در آنجا ثبت شود. یکسری طرحهای الکترونیکی است که مرتبط با سازمانهای تابع قوه قضائیه است همانطور که میدانید یکی از وظایف مرکز آمار و فنآوری اطلاعات ارتباط با سازمان های تابع میباشد. در برنامه داریم و جلسات آن هم شروع شده و انشاءالله پروژههای آنها هم به زودی استخراج خواهد شد.
این سازمانهای تابع، میتواند سازمان ثبت اسناد و املاک شخصی، سازمان زندانها، سازمان پزشکی قانونی،مراکزی مثل مرکز ۱۲۹ و معاونت و قسمتهای ستادی قوه قضائیه و.. باشد.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): در واقع اطلاعات ارتباطی بین این نقاط با مردم و باسازمانهای بهرهبردار اطلاعات و اصولا با دستگاههای رسیدگیکننده به پرونده می باشد.
میهمان برنامه(آقای مهندس رفعتی): سامانه بانک اطلاعات سجل قضایی و سجل کیفیری میباشد. ما به دنبال یک سامانهای هستیم که در مورد افراد همه اطلاعات جمعآوری شود. وقتی شما وارد دستگاه قضایی میشوید فردی را میبینید که شاهد حرفهایست . وقتی بانک اطلاعاتی سجل وجود داشته باشد افراد را به راحتی میتوان شناسایی کرد. و یا فردی که امروز در تهران گرفته میشود بدانیم که در شهر دیگری پرونده داشته یا نداشته است.
طرح جامعی است در مورد پایگاههای اطلاعاتی قوهقضائیه که مطرح شده است. یک سامانه برای بانک جامع قوانین و اطلاعات در قوه است که افراد به صورت آنلاین بتوانند از آن استفاده کنند. این پروژهها میتواند به صورت خلاصه پروژههایی باشد که در حوزه جامع شبکه قضایی میتوان مطرح کرد.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): در سه برنامه گذشته که در خدمت جناب آقای مهندس رفعتی از قوهقضائیه بودیم در موردخدمات مختلفی از قوهقضائیه صحبت کردیم. پروژههای بسیار جالبی را مطرح کردند که مثل بعضی دیگر از سازمانهای حاکمیتی ما در حال طی دوره گذار از سیستمهای سنتی و دستی به سیستمهای مکانیزه هستند همه میدانیم که برنامه پنجم توسعه فرصت بسیار مقتنم و خوبی را در حوزه فناوری اطلاعات و طرح پروژههای جدید و ایجاد امکانات جدید فراهم کرده است. از آقای مهندس رفعتی خواهش میکنم اگر راجع به مباحث مطرح شده توضیحاتی را دارند به عنوان جمعبندی بفرمایند.
میهمان برنامه(آقای مهندس رفعتی): من در مورد طرح عدالت الکترونیک فقط پروژههای بخش اول را مطرح کردم که فکر میکنم با توجه به وقت برنامه نمیتوان ادامه این مباحث را دنبال کرد. بحثی که وجود دارد این است که قوه قضائیه تمام تلاش خود را برای گسترش مباحث الکترونیک به کار گرفته است. اما در این راه مشکلاتی وجود دارد که هم مربوط به مسائل قانونی است که به دنبال آن هستیم که از یک سو آنها را رفع کنیم و از سوی مشکلات امکاناتی است که وجود دارد. ما در حوزه سوم که دسترسی شبکهای است نیاز به امکانات بسیار گستردهای داریم،۹۰۰۰شعبه در کل کشور میخواهند که به مردم سرویس دهند که این ۹۰۰۰مجموعه امکاناتی مثل سختافزار و نرمافزار و شبکه و…. نیاز دارند که الحمدالله ریاست قوه قضائیه به این مسئله کاملا اشراف دارند و کمک خواهند کرد و امیدوارم مردم هم اگر مشکلی و پشنهادی دارند در مسائل قضایی میتوانند از طریق سایتهایی که معرفی شد عنوان کنند. البته یک سایتی را به نام www.eadl.ir معرفی کردم و در جریان باشید که انشاءالله تمام سرویسهای ما در آینده بر روی این سایت خواهد رفت. و مردم میتوانند از طریق این سایت ارتباط مستقیم با مرکز آمار و فنآوری اطلاعات داشته باشند.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): مباحث خوبی مطرح شد و شماره تلفن ۰۹۶۹۹ سایت www.moshaver129.ir و سایت www.iran.ir و سایت www.judcms.ir در برنامههای گذشته برای ارتباط با قوه قضائیه مطرح شد. و حقیقتا ما در دنیا حرکات بسیار بزرگی را در رسیدگی به درخواست ها و شکایات مردمی در پیشگیری از وقوع جرم و در مدیریت جرم و اداره کردن در کشورشان انجام میدهند. از جمله بانک اطلاعات افراد که به عنوان یکی از پروژهها به آن اشاره شد یکی از منابع بسیار مهم در کشورهای توسعه یافته به شمار میرود. مستحضر هستید که امروزه بانک اطلاعات افراد چیزی که قوه قضائیه آن را به عنوان هویت فردی تایید میکند و یکی از معتبرترین منابع اطلاعاتی است. پرونده قضایی فرد به عنوان جایی که تمام سوابق قضایی در آن وجود دارد نقش مهمی را ایفا میکند. بانک آراء قضایی که به آن اشاره شد امروزه در کشورهای توسعه یافته اگر یک حکم برای یک نوع دادخواست در جایی در کشور صادر میشود، تمام قضات آن کشور به رویه رسیدگی و آن حکم اشراف دارند و مطلع هستند و جالبتر از آن اینکه اگر در جای دیگری در کشور چنان دادخواستی ارائه شود همان نتیجه به عنوان نتیجه اولیه برای آن صادر میشود. یعنی یک کار دو مرتبه در کشور انجام نمیشود و دادخواست مربوط به یک جرم جدید را دو مرتبه وقت صرف نمیکنند و یا یکی از کارهای بسیار جالبی که به آن هم اشاره شد بانک قوانین است که امروزه خیلی این عبارات قضایی که توسط وکلا و مشاورین حقوقی و در مراکز قضایی به آن اشاره میشود، عباراتی نیست که عام مردم متوجه شوند و بعضی اوقات از عبارات و کلماتی استفاده میشود که آخر فرد متوجه نمیشود که حکمش چه شد و باید وکیلی هم برای آن توضیح دهد که حکم صادر شده چیست. به زبان ساده بودن این قوانین به طوری که مخاطبین متوجه شوند که اگر فلان دادخواست را دارند احتمالا اینقدر زمان صرف خواهد شد و احتمالا چنان نتیجهای برایشان حاصل خواهد شد و این باعث میشود که شاید اصلا مراجعه نکنند.
همینطور در پیشگیری از وقوع جرم یکی از کارهای جالبی که در دنیا انجام میشود، پیشگیری از وقوع جرم در اقشار خاص میباشد. مثلا فرض کنید یک قشر خاص از مردم یک نوع جرائم خاصی را با تواتر و با تعداد بالا مرتکب میشوند. آن قشر را قانون میکنند و این ثبت قانون در کشورهای توسعه یافته مثل کشور ما نیست که چند سال طول بکشد و فوریت آن در مجلس تصویب نشود و یا مسائلی از این قبیل. مثلا فرض کنید در رانندگان ماشین سنگین فلان دادخواست نسبت به آنها بیشتر ارائه میشود و این مورد را از آن به بعد در آموزش رانندگی با ماشین سنگین لحاظ میکنند و آییننامه اجرایی و قانون برای آن تصویب میشود. و یا اطلاعرسانی به اقشار خاص فرض کنید یک مسئلهای مثلا در جامعه پزشکان مورد سوء استفاده قرار میگیرد، بلافاصله تمام جامعه پزشکان از طریق فناوری اطلاعات به آن مسئله مشرف شده و اطلاع مییابند این مسائل خارج از فضای فناوری اطلاعات قابل طرح نیست و خوشبختانه در پروژههایی هم که آقای مهندس رفعتی به آن اشاره فرمودند میدیدم که مسائلی از این قبیل وجود دارد. یکی از مسائل بسیار مهمی که امیدوارم در قوه قضائیه در آینده شاهد آن باشیم، نظارت داخل قوه قضائیه توسط مردم است. یعنی نظارت بر عوامل قوه قضائیه توسط مردم انجام شود اگر مردم واقعا از قوه قضائیه شکایتی دارند مثل اینکه اگر نزاعی میشود امروز ما تماس میگیریم با ۱۱۰ و پلیس بلافاصله حاضر میشود. اگر ما از بخشی از قوه قضائیه شکایت داریم واقعا به شکایت ما در مدت زمان بسیار کوتاهی با امکانات الکترونیکی رسیدگی شود. از جمله امکانات دیگری که شاید خیلی مهم باشد مسائل مربوط به هویت افراد حقیقی و حقوفی است که در ثبت باید به آن پرداخته شود. فرمودید سازمان زندانها که فکر میکنم اطلاعات بسیار ذیقیمتی در سازمان زندانها وجود دارد. از جمله جرائم، نحوه طی دوران محکومیت، اطلاعات افراد، اطلاعات انواع جرائم و انواع محکومیتهایی که برای آن افرادی وجود دارند. حقیقتا مردم بدانند که بابت فلان جرم چقدر یک فرد در زندان تحمل حبس میکند از یک طرف و این تحمل حبس چه هزینه و سرباری به جامعه وارد می کند. چون به هر حال اینها از جامعه و بیتالمال هزینه میشود و بسیار منابع زیادی را تلف میکند و شاید این موضوع حقیقتا در پیشگیری از وقوع جرم مثمرثمر باشد.
یک سری امکانات الکترونیکی مثل استفاده از امضاء دیجیتال امیدوارم در قوه قضائیه مورد استفاده قرار گیرد و شاید اگر ما امضاء دیجیتال را در قوه قضائیه چه با محوریت قوه قضائیه و چه وزارت بازرگانی و یا محوریت دستگاههای دیگری مورد استفاده قرار دهیم قضات بتوانند با مطالعه پرونده از راه دور نتیجه کار را ثبت کنند و وکلا بتوانند از راه دور لوایح و آراء خود را اعلام کنند. این ها فرصتهای بسیار زیادی است که حقیقتا پرداختن به مسائل قوه قضائیه کار یک برنامه و دو برنامه نیست و امیدوارم که انشاءالله در آیندهای نزدیک شاهد حضور آقای مهندس رفعتی و همکارانشان در قوه قضائیه باشیم و ببینیم که قوهقضائیه با امکانات بسیار به روز از دستاوردهای فناوری اطلاعات در این حوزه استفاده میکند.
عوامل این برنامه:
· سردبیر: خانم مرضیه سالک
· گوینده: خانم رفعتی
· کارشناس برنامه: آقای مهندس علیرضا صائبی
· میهمان برنامه: آقای مهندس رفعتی
تهیه کننده: جناب آقای فنایی
· گزارشگر: خانم افشار
· نشر الکترونیک: خانم کریمی