وب سایت علیرضا صائبی وبلاگ علیرضا صائبی
برنامه به سوی فردا که روزهای پنج‌شنبه از ساعت ۱۱:۱۰دقیقه از رادیو اقتصاد پخش میشود برنامه‌ای است که به تشریح کاربردهای فناوری اطلاعات در امور روزمره و به زبانی ساده می‌پردازد.
شما می‌توانید نظرات ارزشمند خود را در انتهای همین مطلب ثبت و یا به صورت مستقیم برای نویسنده از طریق فرم تماس با من ارسال فرمایید.
موضوع این برنامه کاربردهای امضاء دیجیتال می‌باشد.
مجری برنامه: در برنامه امروز هم با حضور کارشناس محترم برنامه جناب آقای مهندس علیرضا صائبی و همچنین میهمان محترم برنامه جناب آقای مهندس حمیدرضا هادی‌پور، معاون محترم زیرساخت کلید عمومی و امنیت اطلاعات تجاری وزارت بازرگانی، به موضوع امضاء و گواهی الکترونیک خواهیم پرداخت.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): پیش از آغاز بحث تشکر می‌کنم از آقای مهندس هادی‌پور و همکارانشان در بخش مدیریت امضاء دیجیتال در وزارت بازرگانی. و اینکه چندین جلسه وقت ایشان را گرفتیم و ایشان با سعه صدر وقتشان را به این برنامه اختصاص دادند جای تشکر و قدردانی دارد و امیدوارم زحمات ایشان و همکارانشان و کسانی که در رادیو اقتصاد و گروه‌های تحقیقاتی وابسته به برنامه به سوی فردا سعی می‌کنند کاربردهای امضاء دیجیتال را توسعه دهند بی اجر نماند و مخاطبین مختلفی را که ما در چهار برنامه گذشته در این خصوص مورد توجه قرار داده‌ایم مباحث را دنبال کرده باشند.
در یک جلسه معرفی کردیم که گواهی امضاء دیجیتال چیست و گفتیم که یک کد و مجموعه‌ای از توابع ریاضی است که شما در غالب یک فایل و یک token از دفترخانه‌ها دریافت می‌کنید. و در برنامه‌ای دیگر مصادیقی از سمت دریافت کننده خدمات را نام بردیم و گفتیم که دریافت‌کننده خدمات می‌تواند از سایت اینترنتی سازمان خدمت دهنده استفاده کند و اطلاعات خود را با امضاء دیجیتال خود ثبت نماید و یا خیلی ساده‌تر یک فایل متنی ساده بنویسد و با امضاء خود امضاء کند. در برنامه گذشته نیز به صورت مفصل و با ذکر مثال‌های متعدد به سمت خدمت‌دهنده و سازمان یا شرکتی که این خدمت را ارائه می‌دهد پرداختیم. و گفیتم اگر سازمانی هیچ سیستمی هم نداشته باشد و فقط از سیستم کاغذی استفاده میکند، می‌تواند با دریافت فایل امضاء شده از این امکان بهره‌مند شود و عملیاتش را تسریع نماید و هزینه‌هایش را کاهش دهد. آخرین حلقه‌ای که در برنامه امروز در این خصوص به آن خواهیم پرداخت مسئله نرم‌افزارهایی است که امکان استفاده از امضاء دیجیتال را پشتیبانی میکند. طبیعتا این نرم‌افزارها یا توسط شرکتهای نرم‌افزاری نوشته می‌شوند و یا توسط واحدهای انفورماتیک سازمانها. در این خصوص از آقای مهندس هادی‌پور می‌خواهم که توضیح بفرمایند که یک شرکت نرم‌افزاری و یا یک واحد انفورماتیک برای اینکه نرم‌افزار خود را PKI enabled کند و یا امکان استفاده از گواهی امضاء دیجیتال را در نرم‌افزارش فراهم کند با شما چه تعاملی باید داشته باشد و اگر این کار را کند چه منافعی برای آن شرکت خواهد داشت؟
میهمان برنامه(آقای مهندس هادی‌پور): در ابتدا مروری داشته باشیم بر بحث‌های گذشته. یک موضوع طرف استفاده کننده گواهی بود که گفتیم عام مردم می‌باشند و تشریح کردیم که گواهی دیجیتال برای آنها چه کاربرد و مزایایی دارد. از طرفی هم دستکاه‌های خدمت دهنده را طرف صحبت قرار دادیم و گفتیم برای اینکه بتوانند خدمات خود را بهتر سریعتر و مطمئن‌تر و با بهره‌وری بیشتری ارائه دهند می‌توانند از این سیستم استفاده کنند. در ابن میان یک حلقه واسط دیگری وجود دارد که این سازمانهایی که خدمت می‌دهند، و مردم که خدمت می‌گیرند، به طور طبیعی مبتنی بر یک‌سری سامانه نرم‌افزارهای کاربردی این خدمات را ارائه می‌دهند. به‌طور طبیعی این نرم‌افزارها در بازار IT تولید میشود و شرکت‌ها و سازمانهای مختلف نیز از آن استفاده می‌کنند. به قول همکاران اقتصاد، طرف عرضه و تقاضا را صحبت کردیم. ولی برای اینکه این تقاضا و عرضه‌ای که انجام میشود، یک حلقه واسطی دارد که شرکتهای IT هستند و باید محصولات مبتنی بر PKI تولید کنند تا سازمانها و موسسات از آن استفاده کنند. هدف دولت هم این نیست که خود امور تصدی را انجام دهد. پس در واقع مرکز توسعه تجارت الکترونیک به عنوان متولی امر تجارت الکترونیک در کشور و مسئول اجرای قانون تجارت الکترونیک، بازار IT را هدف‌گذاری کرده است بر حسب گروه‌بندی و طبق‌بندی که در بازار وجود دارد. از واحدهایی که بیشترین کاربرد و یا بیشترین شمور را از نظر توزیع و گستردگی دارند، شروع کرده‌ایم. مشخصا اولین موضوع و یا بخش، اتوماسیون‌های اداری هستند و تقریبا از ابتدای سال جدید هر روز با یک شرکت و مرکز توسعه تجارت جلسه‌ای داشته‌ایم مبنی بر اینکه رویکرد دولت چیست. کارگروه فاوا مصوب کرده است که دستگاههای دولتی ظرف دو سال نرم‌افزارهایشان را تبدیل به versionهای قابل استفاده با گواهی امضاء انجام دهند.
پس ما برای دستکاه‌های دولتی یک الزام درست کرده‌ایم که ظرف دوسال تمام سامانه‌هایشان را به صورت PKI enabledدرآورند. از طرفی هم به شرکت‌هایی که تولید کننده نرم‌افزار هستند اعلام کردیم که طی مکانیزمی با یک مدل کسب‌و کار تعیین شده‌ای شرکت‌ها بتوانند به کسب و کاری بپردازند که نتیجه آن کسب‌و کارها توسعه گواهی و کاربرد گواهی امضاء دیجبتال در کشور باشد. و با از روی کار رفتن مسئول و متصدی مربوطه این چرخه از کار نایستد و به روند خود ادامه دهد و به طور طبیعی حرکت خود را داشه باشد و نتیجه مجموعه حرکت‌های این چرخ یک وظیفه حاکمیتی داشته باشد، آن هم توسعه تجارت الکترونیک در کشور باشد. مثال دیگر این است که اتوماسیونها فارق از اینکه PKI enabledهستند یانه، ما می‌خواهیم سند الکترونیکی به عنوان یک نامه بین آنها مبادله شود. در حال حاضر یک استاندارد وجود دارد که همکاران در صنعت IT آن را میشناسند و آن استاندارد protcol تبادل نامه یا ECE می‌باشد. با این دوستان در کمسیون فنی زیربط در سازمان اقلام صنفی جلسه مشترکی را برگزار کردیم که در واقع ECE2 مبتنی بر گواهی امضاء تدوین و ارائه شود به نوعی که حتی اگر هر نرم‌افزاری خودش همPKI enabled نباشد مانند مثالی که گفتیم سامانه وجود دارد حال چه‌طور از گواهی امضاء استفاده کنیم. اگر اتوماسیون خودش هنوز PKI enabled نکرده است مشکلی نیست ولی وقتی موگوید که من ECE2 را ساپورت می‌کنم اجازه دزیافت و خواندن اسناد الکترونیکی را باید داشته باشد. و به مرور زمان کل فرآیندهای داخل اتوماسیون را PKI enabled نماید.
در همین جا تقاضا می‌کنم که در بخش‌های تخصصی، مخاطبین از هر قشری که هستند به عنوان یک ایده یا پیشنهاد جاهایی که فکر می‌کنند اگر حوزه تخصصی که تعداد مشتریان آن کم است و نرم‌افزار آن خاص‌منظوره می‌باشد و در یک صنعت خاص و کوچک استفاده میشود ولی بهره‌وری زیادی می‌تواند برای کشور در خصوص آن صنعت ایجاد شود را به ما پیشنهاد دهند. و پس از بررسی اگر ببینیم که این پیشنهادخوب است حتما سراغ آن صنعت رفته و کمک خواهیم کرد که آن حوزه هم applicationهایش را تبدیل به نسخه PKI enabled نماید. در زمینه خدمات فنی همه نوع کمکی هم خواهیم کرد که به نقطه اتکا برسند و خودشان بتوانند حرکت نمایند.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): طی مصاحبه‌ای که‌در برنامه انجام شد این همشهری عزیز از کارکردهای کلید خصوصی و عمومی گواهی امضاء دیجیتال مطلع بود و از این دست افراد در جامعه کم هم نیستند.
یک مرور کلی بر روی بحث امضاء دیجیتال و کاربردهای آن داشتیم و و اینک می‌خواهم به این نکته بپردازم : صحبت از پروپتولهای ECE شد و همان‌طور که عرض کردیم در این برنامه مخاطبین ما شرکتهای تامین کننده نرم‌افزار و خدمات فن‌آوری اطلاعات هستند که می‌خواهند این خدمات را برای سازمانهای ایجاد نمایند. در آنجایی که بیشتر بحث تعامل مطرح است هزینه انجام کار با استفاده از گواهی امضاء دیجیتال بسیار پایین‌تر می‌آید. اگر در سازمانی مثلا در طول یک ماه فقط ده نامه ارسال میشود، امضاء دیجیتال آن کار را بهتر انجام می‌دهد ولی خود را نشان نمی‌دهد. اما در یک سازمانی مثل امورمالیاتی یا سیستم کارت سوخت ویا تمدید گذرنامه و یا دریافت کارت ملی و یا هر سازمان دیگری که با یک حجم چند میلیونی درخواست مواجه است، باید از امضاء دیجیتال طبق مصوبه موجود در دو سال آینده استفاده نماید. آقای مهندس هادی‌پور شما در رابطه با شرکتهای تامین‌کننده فرمودید که با آنها مرتبا جلسه دارید و تعداد زیادی از شرکتهای خدماتی فناوری اطلاعات را هم راجع به این موضوع توجیه کرده اید. روند این موضوع را چگونه می‌بینید؟ اگر فرض کنیم که در خرداد ماه امسال مطابق فرمایش شما، دفاتر اسناد رسمی به ارائه گواهی امضاء دیجیتال مجهز می‌شوند و سازمانهای ما هم سال ۹۰ را پیشرو دارند برای تامین و تجهیز و آماده‌سازی و قطعا از سال ۹۱ باید خدمات ارائه نمایند. شما آینده استفاده از این امکان را چه می‌بینید و چه روندی را برای آینده آن تجسم می‌کنید؟
میهمان برنامه(آقای مهندس هادی‌پور): اگر ما بیشتر سازمانهای دولتی را مثال می‌زنیم به این دلیل است که بخش‌های خصوصی بیشتر به دنبال کاهش هزینه‌های سربار هستند. و استفاده از گواهی هم در کاهش هزینه‌های سربار به شدت تائیر گذار است و بخش خصوصی فی‌نفسه خودش به دنبال این موضوع خواهد رفت. جایی که کمتر به این موضوع توجه می‌کنند سازمانهای دولتی است که تا یک مصوبی نباشد و الزامی وجود نداشته باشد خیلی تمایل ندارد که وارد صحنه‌های جدید و تغییر روش شود. من از تمام دوستانی که در این حوزه دغدغه‌هایی دارند خواهش می‌کنم که قانون برنامه پنجم را مروری کند و مصوبات کارگروه فاوا و کارگروه تجارت الکترونیک را هم مطالعه کنند.
رویکر دولت در دولت دهم IT است. اگر شما در قانون برنامه پنجم نگاهی بیاندازید خواهید دید که تمام موارد کلیدی و مهم مبتنی برIT می‌باشد. قانون خمات کشوری نیز همچنین می‌خواهد که تمام خدمات الکترونیکی شوند، سامانه‌ها در ر زمینه فعال شود مثلا برای امور مالیاتی، سازمان ثبت، دستگاههای مهم و… وحتی ابلاغ‌های ثبتی نیز آنی و الکترونیکی انجام شود. پس رویکرد در تمام زمینه‌ها استفاده از ITمی‌باشد. از طرفی هم دولت تشخیص داده که دستگاههای دولتی سامانه‌های خود را PKI enabled نمایند. هر شرکت IT اگر می‌خواهد در این صنعت حضور و بقاء داشته باشد و آینده داشته باشد باید بداند که آینده برای نرم‌افزارهای PKI enabled می‌باشد. امروزه شاید یک نرم‌افزار یا application اگر PKI enabled باشد به عنوان پیشرو تلقی خواهد شد و مطمئنا در اواخر سال۹۰ و یا اوایل سال ۹۱ به عنوان یک ضرورت با آن برخورد خواهد شد و در انتهای سال ۹۱ اجبار و الزام خواهد بود و اگر نباشد محکوم به فنا خواهد بود. مثل اینکه شاید تا ۱۰ سال پیش خیلی سیستم‌ها مبتنی بر DOSE بود و اگر آن موقع از آنها می‌خواستیم که سیستم‌هایشان را update کنند، می‌گفتند که با همین سیستم کار می‌کنند ولی امروزه اگر کسی بخواهد سیستم حسابداری داشته باشد حتی فکر اینکه مبتنی برDOSE باشد را نمی‌کند. و آن شرکت یا به مرگ تدریجی قانع شده و یا به سراغ application های روز رفته است.
پس موضوع PKI enabled کردن و گواهی امضاء: یک اینکه الزام در آینده است و هر کسی زودتر اقدام کند وخود را مجهز نماید سهم بیشتری از بازار در آینده به دست خواهد آورد.
مجری برنامه: آیا گواهی امضاء مربوط به یک شرکت می‌تواند وجود داشته باشد یعنی در واقع این گواهی مربوط به شخص حقوقی باشد؟
میهمان برنامه(آقای مهندس هادی‌پور): بله می‌تواند وجود داشته باشد. ساده‌ترین شکل گواهی امضاء مربوط به شخص است. ما در حال حاضر حدود بیست‌و دو نوع گواهی داریم. که ساده‌ترین نوع آن این است که یک شخص گواهی امضاء بگیرد. یعنی فردی از سازمان خاصی گواهی امضاء داشته باشد در واقع این گواهی مربوط به شخص حقیقی است با درج سمت اجرایی او در سازمان. غیر از این ما یک سری گواهی‌های حقوقی داریم و برای یک شرکت گواهی امضاء صادر میشود که مانند مهر شرکت است. در موارد دیگر ما برای تجهیزات گواهی صادر می‌کنیم. مثلا شما با یک سایت کار می‌کنید اصطلاحا گواهی ssl می‌گیرید. با یک تجهیز اگر می‌خواهید کار کنید، فرض کنید در یک شبکه بانکی و یا شبکه‌های دیگر می‌خواهید بین دو سوئیچ Transactionی اتفاق بیافتد که این Transaction تبعات حقوقی و مالی دارد که در این موارد هم از گواهی‌های خاص استفاده می‌کنند که به آنها گواهی تجهیز گفته میشود. پس ساده‌ترین نوع و یکی از انواع گواهی، گواهی فردی‌است. همان‌طور که می‌گوییم ثبت احوال متولی احراز اطلاعات هویتی اشخاص حقیقی است. سازمان ثبت شرکت‌ها هم متولی ثبت اشخاص حقوقی است. حال هر کدام از اینها بسته به نوع خود یک گواهی می‌توانند صادر کنند. به طور طبیعی اینگونه است که می‌گوییم سازمان ثبت احوال مجوز صدور گواهی احراز هویت فردی را از مرکز توسعه تجاذت الکترونیک می‌گیرد و شروع میکند برای ۷۰ میلیون جعیت کشور کارت هوشمند ملی صادر میکند که گواهی احراز فرد در آن درج شده است ولی گواهی امضاء نیست.
به تبع شرکت حقوقی نیز از اداره ثبت شرکت‌ها تقاضای گواهی اشخاص حقوقی میکند.
مجری برنامه: گواهی امضاء اشخاص حقوقی و شرکت‌ها را به مهر آن سازمان یا شرکت تشبیه کردید . این گواهی در سازمان در اختیار چه کسی باید قرار گیرد؟
میهمان برنامه(آقای مهندس هادی‌پور): طبق اساس‌نامه آن شرکت تعیین میشود که یک نفر به عنوان وکیل قانونی آن شرکت آگهی تاسیس و صورت‌جلسه آن شرکت را به اداره ثبت شرکت‌ها تحویل می‌دهد وکیل قانونی آن شرکت تعریف میشود.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): تا اینجای بحث ما تمام مباحث را مطرح کردیم الی سازمان و مرکز تایید گواهی امضاء دیجیتال، کسی که شما با آن در ارتباط هستید. البته امروز مباحث مختلفی هم در این خصوص مطرح است و ما چیزهای مختلفی را می‌شنویم که آیا ما یک یا چند مرکز ریشه داریم. لطفا عنوان کنید که آیا ما با یک مرکز ریشه طرف‌حساب هستیم و آیا سایر مراکز نیز معتبرند و اصولا قانون‌گذار در این زمینه چه تمهیداتی دیده است؟
میهمان برنامه(آقای مهندس هادی‌پور): امروزه طبق قوانین و مقررات و مصوباتی که وجود دارد یک مرکز ریشه در کل کشور وجود دارد. قبلا به دلیل شناخت کمی که در این حوزه وجود داشت و حساسیتی که دستگاه‌ها دارند به دلیل اینکه قبلا به جای اینکه بین دستگاه‌ها روحیه تعامل وجو داشته باشد روحیه تقابل وجود داشت. قبلا تصمیمی گرفته شده‌بود که در کشور دو ریشه وجود داشته باشد، یکی برای نظام بانکی و دیگری برای غیر نظام بانکی. یعنی در واقع به همه سازمانها مرکز ریشه‌ای که مستقر در سازمان وزارت بازرگانی است سرویس دهد و برای نظام بانکی مرکز مستقر در بانک مرکزی سرویس دهد. ولی چون بحث مدیریتی و حاکمیتی پیش آمد شورای پول و اعتبار در بسته سیاستی و نظارتی سال۹۰ در ماده بیست تکلیفی را عنوان کرد که مرکز ریشه بانکی تاسیس نشود و ما در حال حاضر مجوز مرکز میانه بانکی را صادر کرده‌ایم و به زودی تحت یک ریشه واحد دوستان در این مرکز فعالیت خود را آغاز خواهند کرد. اما این توضیح خیلی ضروری است که، وقتی ما یک ریشه در کشور داشته باشیم، فواید زیادی دارد در عین حال که استقلال و دغدغه‌های واحدهای تخصصی را هم تامین میکند. مثلا نظام بانکی شاید در عملیات خود نیاز به این داشته باشد که سطوح خاصی از امنیت و یا شرایط خاصی را تدوین نماید مصوب گردد و رعایت شود. شاید مرکز میانی ثبت احوال که می‌خواهد احراز هویت افراد را انجام دهد دغدغه‌هایش به گونه‌ای دیگر باشد که در آنجا هم تدوین و مصوب میشود. ولی مهم‌ترین مزیت این است که مرکز ریشه یک هماهنگی و یا تعامل کلانی را بین تمام این مراکز میانی به وجود آورده که گواهی‌های همدیگر را می‌توانند به راحتی استفاده کنند و این باعث میشود که مردم دچار سردرگمی و گرفتاری نشوند. اگر دولت این تصمیم را نمی‌گرفت و اجازه می‌داد که چند ریشه در کشور وجود داشته باشد، مثلا یک فرد برای اینک در ثبت احوال کار کند باید یک گواهی می‌گرفت برای نظام بانکی باید یک گواهی دیگر می‌گرفت، برای تجارت و یا رویه‌های حقوقی و… هر کدام باید یک گواهی می‌گرفت و با تعداد زیادی گواهی مواجه بود که همه اینها از نظر کاربرد خیلی به هم نزدیک و مشابه‌اند ولی به خاطر حوزه‌های متفاوت باید گواهی‌های مختلف می‌گرفت. در نهایت اجماع شد که یک مرکز ریشه وجود داشته باشد و بقیه سازمانها در غالب مراکز میانی بتوانند سیاستها و دغدغه‌های فنی و حقوقی و مدیریتی خود را اعمال کنند، با حفظ وحدت و یکپارچگی فنی.
مجری برنامه: آیا این امضاء‌ها دیجیتالی فقط به صورت ملی در کشور کاربرد دارد و یا به صورت بین‌المللی نیز کاربرد دارد؟
میهمان برنامه(آقای مهندس هادی‌پور): سوال بسیار خوبی بود. بحثی وجود دارد به نام Cross. که اصطلاحا بین مراکز ریشه در دو کشور Cross CErtificate اتفاق می‌افتد که پس از آن گواهی همدیگر را معتبر می‌دانند، که یک فرآیند طولانی دارد و ما هنوز با هیچ کشوری این موافقت‌نامه را امضاء نکرده‌ایم. در حال حاضر با چند کشور وارد مذاکره شده‌ایم و در مرحله پیشرفت می‌باشد و انشاء‌ا… به نتیجه خواهد رسید.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): اگر بخواهم توضیحات مهندس هادی‌پور را در این زمینه به صورت خلاصه عرض کنم: مخاطبین ما نباید نگرانی از بابت اعتبار گواهی که می‌گیرند از لحاظ قانونی در دستگاههای مختلف اجرایی حاکمیتی داشته باشند. تمام اینها از یک جا به عنوان ریشه سرویس‌دهی میشود و گواهی‌های میانی مختلفی برای آن دیده شده که باعث میشود ما برای هر کاری به یک گواهی خاص نیاز نداشته باشیم و از گواهی دیجیتال ریشه‌ای که می‌گیریم بتوانیم برای امور بیشتری استفاده کنیم.
میهمان برنامه(آقای مهندس هادی‌پور): توضیح حرف‌هایی که زده شد به این معنی است که، به عنوان مثال اگر در سامانه کارت هوشمند ملی گواهی احراز توسط سازمان ثبت احوال با نظارت مرکز ریشه صادر شد، همین گواهی در نظام بانکی به عنوان احراز قابل پذیرش و معتبر است. و بعد از آن اگر گواهی خاصی در نظام بانکی صادر شد در یک دستگاه دولتی دیگر هم قابل استفاده خواهد بود. ولی اگر چند ریشه‌گی به وجود می‌آمد بین دستگاه‌ها اختلاف پیش می‌آمد.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): ما دو نگرانی در دنیای فناوری اطلاعات داریم. نگرانی هویت الکترونیک و امکان استفاده از تعاملات الکترونیک علی‌الخصوص مسائل بانکداری. به جرات می‌توان گفت تکنولوژی هایی که از عمرشان ۱۰یا ۱۵ سال نمی‌گذرد، خیلی به این نکته ظریف دقت کنید، اینها تکنولوژی‌هایی نیستند که پنجاه سال پیش در اروپا یا آمریکا و یا کشورهای غربی استفاده می‌شده است، اینها تکنولوژی هستند که دانش آنها ۱۵سال بیشتر نیست که به وجود آمده است. و ما امروزه در ایران اسلامی عزیز به همت متخصصین و به همت دانشمندان و مجریان که واقعا زحمت می‌کشند و آقای مهندس هادی‌پور جزء همان گروه مجریان و متخصصین هستند، از دانش روز دنیا بهره‌برداری می‌کنیم. نکته‌ای که در رابطه با روابط بین‌المللی فرمودید، این روابط در سطح دنیا خیلی هم تعریف شده نیست. مثلا مانند استرداد مجرمین نیست که خیلی از کشورها با هم قوانین استرداد مجرمین دارند. و این امر در سال‌های آتی با سرعت زیادی در کشور به وقوع خواهد پیوست. با توجه به اینکه نخبگان حوزه IT در کشور بسیار زیادند.
امیدوارم روزی جناب آقای مهندس هادی‌پور و یا بقیه دوستان مجری را در این حوزه ببینیم که امکان این را فراهم کرده‌اند که ما بالای هفتاد،هشتاد درصد عملیاتی که می‌خواهم با سازمانهای دولتی و یا خصوصی و … انجام دهم را از روی موبایل با اعتبار و مبتنی بر بستر قانونی و یا از روی کامپیوتر شخصی انجام دهیم. و همچنین امکانی فراهم شود که بیشتر به خانواده و خودسازی برسیم و از وقت استفاده کرده و هزینه‌ها را کاهش دهیم.
عوامل این برنامه:
• سردبیرو نویسنده : خانم مرضیه سالک
• گوینده: خانم خواجه‌نوری
• کارشناس برنامه: آقای مهندس علیرضا صائبی
• میهمان برنامه: آقای مهندس هادی‌پور
• تهیه کننده: جناب آقای فنائی
• گزارشگر: خانم افشار
• نشر الکترونیک: خانم کریمی
