وب سایت علیرضا صائبی وبلاگ علیرضا صائبی
برنامه به سوی فردا که روزهای پنج‌شنبه ساعت ۱۱:۰۵ از رادیو اقتصاد پخش میشود برنامه‌ای است که به تشریح کاربردهای فناوری اطلاعات در امور روزمره و به زبانی ساده می‌‌پردازد.
شما می‌توانید نظرات ارزشمند خود را در انتهای همین مطلب ثبت و یا به صورت مستقیم برای نویسنده از طریق فرم تماس با من ارسال فرمایید.
این برنامه، برنامه شصت و هفتم از سری برنامههای به سوی فردا است.
مجری برنامه: در این برنامه وضعیت IT در مرکز آمار ایران را مورد بررسی قرار خواهیم داد و طبق روال برنامههای گذشته در خدمت کارشناس محترم برنامه جناب آقای مهندس علیرضا صائبی هستیم. همچنین افتخار حضور میهمان گرانقدر جناب آقای مهندس رضایی معاون محترم فناوری اطلاعات مرکز آمار ایران را در این برنامه خواهیم داشت. از آقای مهندس صائبی دعوت میکنم تا مروری داشته باشند بر برنامه گذشته و وارد بحث امروز شویم.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): در برنامههای گذشته بسوی فردا در رابطه با مباحث هویت الکترونیکی و بعضی از خدماتی که در این حوزه از سوی دستگاههای حاکمیتی در کشور ارائه میشود صحبت کردیم و برخی از کاربردهای این مسائل را با یکدیگر بررسی کردیم و یک سؤال بسیار کلیدی هم پرسیده شد. این سؤال را مجدداً می‌پرسم و می‌خواهم توجه مدیران را در سازمانهای مختلف به این موضوع جلب میکنم،و آن سوال این است که چرا فرم کاغذی دریافت اطلاعات فردی را به مخاطبین خود میدهیم؟ مدیران باید به این نکته توجه داشته باشند که هر فرمی که می‌بینند که اطلاعات فردی در آن پر میشود، اگر دقت کنند که چرا این اطلاعات پر میگردد میتوان تغییرات بسیار اساسی در تعامل با مخاطبین در سازمان بوجود آورد. مخاطبین برنامه بسوی فردا عام مردم میباشند. امیدواریم خدماتی که دستگاههای اجرایی کشور در حوزه فناوری اطلاعات به مردم میدهند را بتوانیم به درستی معرفی کنیم. لذا این سوال بسیار کلیدی است که چرا اطلاعات فردی مردم را روی کاغذ دریافت میکنیم و به صورت الکترونیکی دریافت نمیکنیم؟ دومین سؤال مهم و ضروری که شاید بهتر است از خودمان بپرسیم، (که دستگاههای اجرایی و این برنامه موضوع پاسخ تقریبی به این سوال خواهد بود) و آن این است که آیا ما وقتی که تصمیمی میگیریم که مربوط به عام مردم است مثل تصمیمات اجتماعی و یا اقتصادی، آیا این تصمیم را براساس اطلاعات و آمارها میگیریم و یا خیر براساس برداشت‌های شخصی از تجاربمان و گفتههایی که از اطراف شنیدهایم؟ سؤال کلیدی اینجا است که آیا ما به آمارهایی که برای تصمیمگیری خود نیاز داریم دسترسی داریم؟
در این برنامه در خدمت آقای مهندس رضایی معاون فناوری اطلاعات مرکز آماری ایران هستیم که شاید بهتر از هر کس دیگری بتوانند به این سؤال پاسخ دهند.
آقای مهندس رضایی، قبل از پاسخ به این سؤال خواهش میکنم که راجع به خدمات عمومی که در حال حاضر در حوزه آمارهای ما به نهادهای حاکمیتی، بنگاهها و یا عام مردم داده میشود توضیح مختصری بفرمایید تا بعد وارد این سؤال شویم که آیا ما تصمیمات خود را میتوانیم براساس آمارها بر کشور بگیریم یا خیر؟
میهمان برنامه(آقای مهندس رضایی): ابتدا گفتههایم را با قانون مرکز آماری ایران شروع میکنم. در قانون مرکز آمار ایران در ماده ۳ وظایفی را برای مرکز آمار ایران تعریف کرده است که انجام سرشماریهای عمومی و آمارگیریهای نمونهای در بخشهای اجتماعی و اقتصادی و سایر بخشها، تهیه آمارهای لازم به منظور تامین نیازمندیهای برنامهریزی و هدفهای برنامههای عمرانی، به هنگام‌داشتن قالبهای آماری است و طبیعی است که وقتی این اطلاعات آماده شد باید در اختیار قرار گیرد و در کنار این قضیه بحث حسابهای ملی و شاخصهای قیمت و همچنین در خصوص آمارهای ثبتی بحث سالنامه آماری کشور به عنوان شاخص این آمارها به عنوان وظیفه درنظر گرفته شده است.
در این چارچوب یک نظام آماری در کشور داریم که نظام آماری عمدتاً این گونه تعریف میگردد که مجموعهای از سازمانها و واحدهای آماری در داخل کشور که همه آنها از سوی دولت وظیفه جمعآوری، تهیه، تولید، پردازش و انتشار آمارهای رسمی را برعهده دارند. حال آمار رسمی به چه آماری گفته میشود؟ آمارهای رسمی، آمارهایی است که توسط نظام آماری کشور تولید و منتشر میشود. درواقع آمارهایی هستند که باید در اختیار برنامهریزان قرار بگیرد و وظیفه مرکز آمار ایران این است که آمارهای مورد نیاز برنامهریزان کشور را تولید کند و طبیعی است که در این فرآیند سایر محققین و افرادی که نیاز به آمارهای کشور دارند در سطوح مختلف میتوانند به آن آمارها دسترسی پیدا کنند و از آنها استفاده کنند.
برای این منظور مرکز آماری ایران فعالیتهایی را برای خود تعریف کرده و یک‌سری فعالیتها را در قالب برنامهی ملی آمار برای سایر دستگاههای دولتی تعریف کرده است. آنچه که برای خود مرکز آمار ایران از نظر وظایف ذاتی تعریف شده، این است که سرشماریها را انجام دهد. سرشماریها انواع و اقسامی دارند مانند سرشماری نفوس و مسکن که هر ۱۰ سال یک بار انجام میشود و از امسال اولین سرشماری نفوس و مسکن ۵ ساله را داشتهایم. سرشماریهای کشاورزی را داریم که معمولاً آن هم در فاصله ۱۰ ساله انجام میشود و در سالهای۷۲، ۸۲، انجام شده است و درسال ۹۲ یعنی در ۲ سال آینده این سرشماری را پیش رو خواهیم داشت.
برای انجام فعالیتهای غیر از سرشماری که طرحهای آماری هستند یک سری کارهایی باید در ابتدا صورت گیرد. در سرشماریها آنچه که عمدتاً مردم از سرشماریها انتظار دارند و تقاضای آن را دارند یک سری آمارها است. سرشماری دو وظیفه دارد یکی اطلاعات مربوط به آن برش زمانی را تهیه کند و در اختیار مردم قرار دهد و نکته‌ی بعدی این است که چارچوبهای لازم را بههنگام کند که بعداً در طرحهای آمارگیری در فاصله بین دو سرشماری به کمک آن چارچوبها بتوانیم مراجعه کنیم به واحدهای آماری که این واحدها یا خانوار هستند که چارچوبشان را در سرشماریهای نفوس و مسکن داریم و یا کارگاه هستند که این کارگاه در سرشماری مثل سرشماریهای کشاورزی و یا حتی در سرشماری نفوس و مسکن مشخص میشود.
تا این قسمت بحث ما وظیفه تولید آمارها را داشتهایم. از طرف دیگر آماری که تولید میشود باید سهل و به سرعت دراختیار قرار گیرد در حقیقت آمارها نباید آماری کهنه باشد. بعد از اینکه دادههای آماری جمع شد چه سرشماری، چه طرحهای آماری، فرایند پردازش صورت میگیرد که این پردازش به صورت طبیعی زمانی میبرد. اگر فرمهای مورد استفاده ما به صورت فرمهای کاغذی باشند طبیعی است که زمان پردازش آن زمان طولانیتری خواهد شد. پس اولین گامی که ما را به سمتی میبرد که روش جمعآوری خود را تغییر دهیم نیاز کاربران ما است. از زمانی که طرح آماری یا سرشماری را انجام دادهایم اگر که اطلاعات و دادههای آماری را به صورت الکترونیکی جمعآوری کرده باشیم انتشار هم میتواند سریعتر باشد. برای مثال سرشماری عمومی نفوس و مسکن را در سال ۱۳۹۰ در آبان ماه به صورت کاغذی انجام دادیم. زمان پردازش این دادههای آماری در این سرشماری ۶ ماه معمول است. در همین سرشماری جمعآوری دادههای بخشی از حوزهها را به صورت الکترونیکی و با استفاده از PDA انجام دادهایم. وقتی دادهها را به صورت الکترونیکی جمعآوری میکنیم تقریباً زمان پردازش آن به نصف میرسد. عموماً در انجام سرشماریهای نفوس و مسکن ۶ ماه زمان میگذاریم برای اینکه نتایج را منتشر کنیم ولی در همین سرشماری با همین روش که افراد مراجعه کنند و دادهها را اگر به صورت الکترونیکی دریافت می‌کردیم حداکثر به ۳ ماه میرسد یعنی در این صورت زمان ما به صورت نصف خواهد بود. برای این منظور مرکز فعالیتهای خیلی خوبی را داشته و سعی بر این است که دادهها را به صورت الکترونیکی و به سرعت در اختیار قرار دهیم. در طرف دیگر بحث میتوانیم داده را به صورت کاغذی جمعآوری کنیم ولی پردازش طولانی میگردد. اگر انتشار هم کاغذی باشد آن هم زمان دسترسی را طولانیتر میکند.
اولین گامی که مرکز انجام داده این است که حداقل زمان انتشار را کوتاه نماید. در وبگاه مرکز آمار ایران (درگاه ملی مرکز) از سنوات قبل دادههای آماری را به محض اینکه نتایج طرحها مشخص میشود بر روی سایت مرکز آمار ایران قرار میدهیم و سعی میکنیم که سری زمانی اینها هم حفظ شود. این درگاه در حال حاضر بسیار فعال است. شاید برای اولین بار باشد که عرض میکنم، حداقل روزانه ۱۰۰۰۰ مراجعه به سایت مرکزی آمار ایران انجام میشود که ۵۰۰۰ از این مراجعات صرفاً دادههای آماری را درخواست میکنند. ۵۰۰۰ مراجعه دیگر بیشتر مربوط به بحثهای دیگر میباشد که بیشتر بحثهای اطلاعرسانی را در این زمینه دارد. این مراجعات هم از طرف اشخاص و هم از طرف سازمانها انجام میگیرد، ولیکن وقتی که تعداد ۵۰۰۰ مراجعه باشد پس در این صورت عمدتاً اشخاص هستند. دستگاههای ما معمولا تعریف شدهاند و این دستگاهها اطلاعات را عمدتاً به صورت یک جا میخواهند. کاری که مرکز آمار ایران انجام داده این است که برای دادههای عمومی رقمی را درخواست نمیکند مگر اینکه ریزدیتها مدنظر باشد. این است که اطلاعات به صورت کلی در اختیار است و اگر به سایت مرکز آمار www.amar.org.ir مراجعه فرمایید، مشاهده میکنید که اطلاعات آماری طرحهای آماری به صورت سری زمانی در آنها قرار دارد. برای مثال نتایج طرح آماری نیروی کار برای فصل بهار را روی سایت به نمایش گذاشیتهایم که وضعیت اشتغال و بیکاری را مشخص میکند. برای فصل تابستان را هم بزودی قرار خواهیم داد و سنوات قبل نیز به صورت کامل وجود دارد. یعنی به محض اینکه طرح به اتمام میرسد و فرایند پردازش صورت میگیرد سریعاً اطلاعات بر روی درگاه ملی قرار میگیرد.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): درواقع پاسخ سوال ما این است که شما درگاه www.amar.org.ir را برای ارتباط الکترونیکی با ذینفعان خود تهیه کردهاید. بخش سری زمانی که بیان کردهاید را مشاهده کردهام که بسیار اطلاعات جالبی در آن ثبت شده است. بخش واحد اطلاعرسانی و نشریات را دارید که بیشتر آمارها از آن طریق قابل دستیابی است که هم نهادهای حاکمیتی و هم بنگاهها و هم اشخاص میتوانند به www.amar.org.ir مراجعه کرده و اطلاعات خود را دریافت کنند.
آقای مهندس رضایی، تا به حال پردازشی انجام دادهاید که مشخص کند مراجعهکنندگان آیا از سایتهای دولتی مراجعه میکنند؟ آیا از شما به صورت خاص‌منظوره برای یک برنامه مشخص اطلاعات آماری گرفته‌اند؟ در طی یکی دو سال اخیر شما تحلیلهای متنی خود را هم در سایت قرار دادهاید. یعنی متنی نوشته شده و تحلیل آن را هم زیر نمودار نوشته است مثلاً نوشته شده است که با رشد ۱۰% فلان چیز فلان نتیجه اخذ میگردد. آیا آماری دارید که سازمانهای حاکمیتی و اجرایی از آنها به صورت خاص در برنامهریزیهای خود استفاده کنند و یا اینکه نه، شما این اطلاعات را قرار دادهاید و آنها استفاده میکنند.
میهمان برنامه(آقای مهندس رضایی): درخصوص مرکز آمار ایران و انتشار نتایج، طبیعی است که در قسمت نشریات آماری هرکس که مراجعه کند به سایت میتواند نشریات را دریافت کند یعنی چیزی را که به صورت کاغذی منتشر میکنیم عینا آن را به صورت الکترونیکی هم خواهیم داشت. به طور کلی مرکز آمار ایران وظیفه تحلیل ندارد و تنها وظیفه توصیف و انتشار دارد. یعنی اگر ما در نشریات بحثی داریم فقط داده راتوصیف میکنیم و یا آن را با دوره قبل قیاس میکنیم.
از طرفی در برنامههایی که کشور به صورت مدون به دنبال آنها است (مانند برنامه پنجم) طبیعی است که تنها مرجع بیطرف در تولید و انتشار آمار و متخصص در زمینه آمار، مرکز آمار کشورها میباشد. مرکز آمار ایران هم به همین ترتیب عمل میکند. به همین خاطر وقتی در ابتدای سرشماری خدمت مقام معظم رهبری رسیده بودیم، ایشان مواردبسیار زیادی را مطرح فرمودند از جمله این که آمار ستون فقرات برنامهریزی در عرصههای مختلف است و در ادامه اشاره فرمودند که هیچ انگیزه سیاسی و غیرسیاسی نباید در پردازش دادههای سرشماری تأثیر گذار باشد و باید مرکز آمار نشان دهد که در پردازش دادهها کاملاً بیطرف است و تابع واقعیات است و دستگاههای اجرایی هم بتوانند به این آمارها اعتماد کرده و استفاده کنند.
پس زمانی که میخواهیم برنامه ۵ ساله را داشته باشیم، اساس این برنامه دادههای آماری است. دادههای آماری از یک دستگاه بیطرفی است، که در آن دستگاه انتشار نتایج هیچ تأثیری در عملکرد خودش نداشته باشد. برای مثال اگر نرخ رشد فعالیتهای کشاورزی در کشور ما زیاد و یا کم شود مربوط به عملکرد مرکز نمیباشد ولیکن شاید دستگاه متولی آن در این زمینه پاسخگو باشد. لذا با این شرایط در برنامهها همیشه تأکید بر این است که از دادههای مرکز آمار استفاده شود و عملاً هم استفاده میشود ولیکن در برخی از جاها هم باید بپذیریم که ما نقص داده آماری داریم، دادههای آماری ما به موقع نیست، برای مثال زمانی که ما سرشماری کشاورزی را در سال ۸۲ انجام دادهایم و برنامه پنجم را در سال گذشته میخواستیم نهایی کنیم، پس بخشی از اطلاعات ما قدیمی است که با استفاده از طرحهای آماری آن نتایج را آماده کردهایم و در اختیار دستگاه متولی قرار دادهایم.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): آقای مهندس رضایی ضمن تشکر از توضیحاتی که فرمودهاید دراینجا سؤالی مطرح است. سیستم را عوض میکنم و از یک مرکز دولتی به یک مرکز خصوصی تولیدکننده آمار می‌پردازیم. در کشورهای توسعه یافته مراکز تولیدکننده رسمی، مراکز آمار کشورها هستند که دولتها و حاکمیت هستند. اما مراکز دیگری هم در این رابطه فعال هستند و آمارهای خاص منظوره تولید میکنند که آنها یک رویکرد پرواکتیو نسبت به استفاده از آمارهای خود دارند یعنی برای آن بازاریابی میکنند. این سؤال به ذهنم آمد که وقتی به سایت مرکز آمار ایران مراجعه میکنیم آنقدر آمارهای متنوعی یافت میشود که واقعاً انسان میماند که چه موضوعی است که اطلاعات آن را نتوان در این سایت پیدا کرد. آیا شما این اطلاعات را به صورت دستهبندی شده به سازمانهایی که نیاز دارند و مورد استفاده قرار میدهند اعلام میکنید و یا خیر شما تنها تأمین میکنید و آنها باید از این اطلاعات استفاده کنند.
میهمان برنامه(آقای مهندس رضایی): ما در کشور خود نظام آماری داریم و در این نظام شورای عالی آمار وجود دارد. به نمایندگی از دولت وضعیت آماری کشور را سیاستگذاری و برنامهریزی میکند. هر ساله برای طرحهای آماری که میخواهیم انجام دهیم و فعالیتهایی که داریم، کل برنامههای طرحهای آماری خود را با توجه به گذشته‌ی طرحهای آماری خودمان و نیازی که برای طرحهای آماری داریم و همچنین نیازسنجی از دستگاههای اجرایی مشخص میکنیم که در شورای عالی آمار به عنوان عالیترین نهاد در کشور در آنجا فرایند را مشخص میکنیم و طرحهای آماری تعریف میشوند. طبیعی است با توجه به محدودیتهایی که هم در کشور ما و هم در تمام کشورها وجود دارد ما نمیتوانیم تمام طرحهای آماری خود را هرساله اجرا کنیم و شاید هم ضرورتی برای این قضیه وجود نداشته باشد. برآوردها برای این است که در فاصله اجرای دو سرشماری و دو طرح آماری از انها استفاده شود، لذا سعی بر آن است که چارچوبی را انتخاب کنیم و مجموعهای را داشته باشیم که بتوانیم نیازهای آماری کشور را با اولویت آمارهای رسمی پوشش دهیم.
در مرکز آمار ایران وظیفه داریم که سه شاخص اصلی را اعلام کنیم که عبارتند از نرخ بیکاری، رشد اقتصادی کشور و شاخصهای قیمت، که این سه شاخص، شاخصهای عمده کشور هستند. نرخ بیکاری را به صورت فصلی، شاخصهای قیمت را ماهیانه و نرخ رشد اقتصادی را سالیانه اعلام میکنیم. همچنین کاری فراتر انجام دادهایم که به صورت بحث حسابهای اقتصادی است که به تفکیک ۳۱ استان انجام میدهیم. لذا ابتدا باید نیاز آماری برای این شاخصهای اصل تأمین شود. پس طبیعی است که طرحهای آماری باید در این قالب وجود داشته باشند. وقتی که میخواهیم رشد اقتصادی یک کشور را درنظر داشته باشیم هم بخش صنعت هم کشاورزی و هم خدمات را باید لحاظ کنیم. پس باید دادههای آماری برای این سه بخش اصلی در اقتصاد کشور هم تأمین شود. پس بنابراین یک پوشش از این طرف داده خواهد شد و دستگاههای دولتی هم چنین آماری را درخواست میکنند. ولیکن از طرف دیگر ما محققینی را داریم که خیلی نیاز به دادههای سرجمع شده ندارند و نیاز به ریزدادهها دارند. در اینجا وقتی چنین بحثی انجام میشود طبیعی است که ما ریزدادهها را به دلیل محرمانگی که برای دادههای آماری در مرکز آماری ایران داریم، قطعاً این موارد را روی سایت قرار نمی‌دهیم و سعی میکنیم که اطلاعات بصورت سرجمع شده در اختیار افراد قرار بگیرد. محققین اگر اطلاعات را مربوط به یک مکان مشخص، یک محدوده سنی مشخص یا یک بخش اقتصادی مشخص بخواهند میتوانند درخواست خود را به مرکز آمار ایران بدهند و با حذف اطلاعاتی که مشخص میکند این داده مربوط به کدام قسمت است در این قسمت میتوانیم این دادهها را در اختیار آن افراد قرار دهیم و فعالیتهای تحقیقاتی و یا هر فعالیت دیگری که مدنظر آنها باشد را میتوانند استفاده کنند.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): آیا در حال حاضر بازخورد عملیاتی دارید که کدام سازمانها حاکمیتی و اجرایی از آمارهای شما استفاده میکنند؟
میهمان برنامه(آقای مهندس رضایی): به طور مشخص برای وزارت صنایع و معادن (وزارت صنعت، معدن و تجارت) ما هرساله سرشماری انجام میدهیم از کارگاهها صنعتی ۵۰ نفر کارکن به بالا و در بخشی از استانها ۱۰ نفر کارکن به بالا را که ۱۷ استان ۱۰ تا ۵۰ را سرشماری انجام میدهیم و ۱۳تای دیگر را نمونهگیری انجام میدهیم. برای کارگاههای کمتر از ۱۰ نفر کارکن باز هم به صورت نمونهگیری انجام میشود. برای معدن هم هرساله سرشماری انجام میدهیم چون یکی از بخشهای عمده اقتصادی کشور بخش صنعت است به طور مشخص این وزارتخانه آنچه که آمار مربوط به مرکز آمار ایران است و دادههای ثبتی که خود دارند قیاس میکنند و نهایتاً دادههایی که طرح آمارگیری از صنعت و طرح آمارگیری از معادن است و نتایج آنها ملاک عمل برای این وزارتخانه است. همین بحث درمورد وزارتخانه جهاد کشاورزی برای باغداری و سایر فعالیتهای آنها نیز انجام می شود. در بخشهای دیگر مثلاً کاربران اینترنت و یا سایر طرحها، که برای آنها یک طرح آمارگیری انجام دادهایم که نتایج آن منتشر میشود و وزارت مربوطه از این دادهها استفاده میکند. لذا دادههایی که مرکز آمار ایران منتشر میکند طبیعی است که در تعاریف و مفاهیم آن با دستگاههای اجرایی هماهنگی لازم را دارد، استانداردها را مشخص و ابلاغ میکند و حتی برخی موارد دستگاههای اجرایی خود تقاضا میکنند که یک طرح آماری انجام دهند ولیکن آن طرح آماری باید در سیکل نظامی که عرض شد قرار گیرد شورای عالی آمار، کمسیونهای بخشی آنها را تأیید کند و از نظر آماری چهارچوبها کاملاً مورد تأیید مرکز قرار گیرد و حین اجرا مرکز نظارت بر فرایند جمعآوری و پردازش میکند و در انتهای کار با تأیید مرکز این دادههای منتشر میشود.
مجری برنامه: در بسیاری از موارد که با کارشناسان اقتصادی صحبت میکنیم، گلایه از این موضوع دارند که آمار مشخصی مثلاً در مورد یک موضوعی وجود ندارد. حال ممکن است مربوط شود به اینکه دادههای اطلاعاتی شما از سازمانهای گاهی اوقات به صورت رسمی به شما میرسد و شما این اطلاعات را پردازش کرده و روی سایت قرار میدهید. اما گاهی اوقات این اطلاعات وجود ندارد و خود شما باید این اطلاعات را جمعآوری کنید. مثلاً قاچاق کالا، در این موارد اگر سازمانها بخواهند برنامهریزی انجام دهند و نیاز به اطلاعات داشته باشند باید چه کاری انجام دهند؟
میهمان برنامه(آقای مهندس رضایی): اگر روش جمعآوری، روش پردازش و انتشار آمار، الکترونیکی شود این مسائل قابل حل است. آنچه که تا به حال انجام میشود (البته طی سالهای گذشته بخشی از آن را اصلاح کردهایم) این است که دادهها به صورت دستی و با مراجعه جمعآوری میشود که این فرایند را طولانی میکند. آنچه که در مرکز آماری ایران به موجب قانون برنامه پنجم و تکالیفی که برای مرکز گذاشتهاند و مصوبات دولت،مرکز آمار هم باید شبکه ملی آمار را راهاندازی کند. در این شبکه باید دادهها را از پایگاههای دستگاههای اجرایی بارکشی کنیم و یک پایگاه ملی داشته باشیم که در آن به صورت انباره و برخط بتوانند اطلاعات را داشته باشند و از آن استفاده کنند. در این مسیر اتفاقی که در حال رخ دادن است این است که اولاً آمارهای ثبتی را در کشور باید نهادینه کنیم به عبارتی داده آماری در هر دستگاهی، در همان جا که در حال تولید است آن تعداد از دادهها که میتوانند قابلیت اطلاعرسانی داشته باشند آن دادهها جدا شود. یعنی نباید بعد از اینکه کاری انجام شد به سراغ دادهها برویم بلکه در فرایند کار دادهها آماری خود را خارج کنیم. سیستم آمارهای ثبتی یکی از اولویتهاست که در حال انجام آن هستیم که آنها در قالب شبکه ملی آمار هستند.
تقریباً از سه سال پیش شبکه ملی آمار را به صورت جدی در مرکز شروع کردهایم. این شبکه به این صورت است که ما یک پایگاه اطلاعات آماری در مرکز آمار ایران تحت عنوان پایگاه اطلاعات آماری کشور داشته باشیم که این را در حال حاضر ایجاد کردهایم و به صورت مشخص و در دوره‌های زمانی مشخص اطلاعات از پایگاههای آماری دستگاههای اجرایی که تعاریف و استانداردهای آنها موردنظر مرکز آمار ایران باشد اطلاعات بارکشی شود و در این پایگاه قرار گیرد و هرکس برای دریافت اطلاعات خود صرفاً به این پایگاه مراجعه نماید و این پایگاه دادههایی که در اختیار دارد صرفاً دادههای دستگاه نیست یعنی ارزیابی کیفی هم بر روی این دادهها انجام داده باشد. در طی سنوات گذشته با پنج دستگاه این اقدام را انجام دادهایم و بخشی از اقلام آماری آنها را به صورت نهایی شده در این پایگاه قرار دادهایم، با ثبتاحوال این هماهنگی انجام شده، گمرک، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت آموزش و پرورش و وزارت مسکن و شهرسازی قدیم این اطلاعات از این گروهها گرفته شده است. همان‌طور که می‌دانید وقتی که این دادهها را بخواهیم دریافت کنیم باید اقلام آماری را تعریف کنیم. یعنی یک تعریف واحد درمورد هر قلم آماری بین مرکز و دستگاه متولی آن وجود داشته باشد و تعریف قلم را داشته باشیم. در سایت تعاریف و مفاهیم این را داریم و بعد دادهها برای این نوع قلم آماری تعریف میشود. برای مثال در بحث آموزش و پرورش، شاید نیازی نباشد که هر روز اطلاعات تمام دانشآموزان را از آموزش و پرورش دریافت کنیم، بلکه اطلاعات را در یک مقطعی که ثبتنام انجام شد و تکلیف دانشآموزان مشخص شد دریافت کنیم. که میتواند حداقل سالی یک بار باشد. ولیکن یک سری دادهها است مثل بحث قیمتها و طبیعی است که ما باید قیمتها را ماهیانه رصد کنیم. یعنی در یک دوره زمانی مشخص، متفاوت است.
ما همه دادههای آماری کشور را نداریم به دلیل اینکه سیستم آمارهای ثبتی کاملی را نتوانستهایم متمرکز کنیم. ولیکن جهت‌گیری به این سمت است و برای اینگونه موارد ما طرحهای آماری مختلف تعریف میکنیم و در قالب آنها حرکت میکنیم که دادههای آماری جمعآوری شود.
با توجه به اینکه گذر از کاغذ یکی از بحثهای بسیار جدی در مرکز آمار ایران است این برنامه را به گونهای تعریف کردهایم که از سال آینده طرحها یا دادههای آن را به صورت اینترنتی جمعآوری کنیم و یا به صورت و یا به صورت PDA (مشابه موبایلهای شخصی) یا با لپتاپ که جهت حرکت در مرکز آمار چنین حرکتی است. مسئولین مرکز بصورت جد به دنبال این قضیه میباشند و تجارب خیلی خوبی هم در این زمینه داشتهایم که اطلاعات را به این روش از مردم جمعآوری کنیم. در حال حاضر مشخصاً پرسش‌نامه اطلاعاتی مربوط به بنگاه و معاملات ملکی را نداریم و صرفاً از طریق اینترنت اطلاعات آن را دریافت میکنیم. بحث مصالح ساختمانی را که انجام میدهیم صرفاً با PDA انجام میگیرد ولی بخشی از طرحها همچنان کاغذی است و در حال تبدیل آنها را نیز هستیم. امیدوار هستیم به سمتی حرکت کنیم که ظرف یکی دو سال آینده کلاً پرونده کاغذی را از مجموعه جمعکرده باشیم و آنچه که اتفاق میافتد با اولویت جمعآوری الکترونیکی در بسترهای اینترنتی و اینترانتی و بعد از آن اگر مجبور به مراجعه مستقیم شدهایم و نتوانستیم اطلاعات را به صورت ثبتی جمعآوری کنیم با استفاده از PDA و نوتبوک اطلاعات را بدست آوریم.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): حقیقتاً از همکاران آقای دکتر آذر در همین سطوح و بالاتر انتظار میرود. آقای دکتر عادل آذر در دروس دانشگاهی مدیریت، مدرس تصمیمگیری هستند. ایشان معروف هستند به علوم تصمیمگیری که در این مورد کتابها و جزوات بسیاری دارند. وقتی ایشان به مدیریت مرکز آمار منصوب شدهاند با توجه به اینکه آقای دکتر مدد واقعاً زحمات بسیاری کشیدهاند و همه میدانیم که کارهای بسیار بزرگی را آقای دکتر مدد انجام دادهاند اما آقای دکتر آذر وقتی منصوب شدند خیلی از دستگاههای اجرایی ابراز امیدواری میکردند که یک فردی که خود مدرس علوم مدیریت و تصمیمگیری است به مسئولیت این مرکز منتصب شده است. با توجه به دیدگاهی که آقای مهندس رضایی مطرح کردهاند و بسیار دیدگاه پیشرفتهای است که جمعآوری، پردازش و انتشار الکترونیکی انجام میشود، میتواند علاوه بر اینکه غلط آماری را تصحیح و مشکلات آماری را رفع کند میتواند سرعت را بالا برد و هزینه را بسیار کاهش دهد؛ که آقای مهندس رضایی در این مورد به ۵۰% اشاره کردند که شخصا اعتقاد دارم که خیلی خیلی بیشتر از اینها درصورتی که روال ادامه داشته باشد کاهش هزینه داریم. سال آینده ممکن است که جمعآوری اطلاعات الکترونیکی شود و خیلی عالی است که در یکی، دو طرح از آن استفاده کردهاید. امیدواریم که سال آینده آمارهای بیشتری به صورت الکترونیکی جمعآوری کنید که حاصل آن کاهش هزینه و تسریع دردسترس قرار گرفتن آمار برای بهرهبرداران باشد.
عوامل این برنامه:
· سردبیر: خانم مرضیه سالک
· گوینده: خانم رفعتی
· کارشناس برنامه: آقای مهندس علیرضا صائبی
·میهمان برنامه: آقای مهندس رضایی
· تهیه کننده: جناب آقای فنایی
· گزارشگر: خانم افشار
· نشر الکترونیک: خانم غفوری
