خانه / مدیریت فنّاوری‌ اطلاعات / وضعیت اینترنت در ایران از زبان متولیان امر

وضعیت اینترنت در ایران از زبان متولیان امر

زمان مطالعه: 10 دقیقه

برنامه به سوی فردا که روزهای پنج‌شنبه از ساعت ۱۱:۰۵ از رادیو اقتصاد پخش می‌شود برنامه‌ای است که به تشریح کاربردهای فناوری اطلاعات در امور روزمره و به زبانی ساده می‌‌پردازد.

شما می‌توانید نظرات ارزشمند خود را در انتهای همین مطلب ثبت و یا به صورت مستقیم برای نویسنده از طریق فرم تماس با من ارسال فرمایید.

این برنامه، برنامه هفتاد و سوم از سری برنامه‌های به سوی فردا است.

مجری برنامه: در برنامه‌ی امروز در خدمت جناب آقای مهندس حسن کریمی مدیر کل مهندسی عملیات و هماهنگی شبکه Data از شرکت ارتباطات زیرساخت هستیم. و طبق روال برنامه‌های گذشته کارشناس محترم برنامه آقای مهندس علیرضا صائبی ما را همراهی خواهند کرد.

کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): در برنامه‌های گذشته با طیف‌های مختلفی از مدیران فناوری اطلاعات در دستگاه‌‌های اجرایی و حاکمیتی و ارائه‌دهندگان خدمات صحبت شد و در آخرین برنامه سال ۱۳۹۰ که پخش شد با آقای مهندس نوری‌کیا از بخش بازرگانی شرکت ارتباطات زیرساخت صحبت کردیم. ایشان اطلاعات خیلی خوبی در حوزه فعالیت‌های شرکت ارتباطات زیرساخت به مخاطبین برنامه دادند. یکی،دو ابهامی که در مورد شرکت ارتباطات زیرساخت مطرح بود را پاسخ نسبی دادند. امیدواریم در این برنامه آقای مهندس کریمی اطلاعات خوبی راجع به خدمات اینترنت به ما بدهند. در مورد مسائلی که شاید از نظر دستگاه‌های اجرایی خیلی مورد سؤال واقع می‌شود مثل این که چرا گاهی اوقات اختلالاتی مانند محدودیت پهنای باند پیش می‌آید و یا دانشجویان و اساتید از سرویس‌هایی صحبت می‌کنند که با مشکل مواجه شده است. در نهایت با این مسائل که پیش می‌آید مردم از سطح سرویس اینترنت اظهار عدم رضایت می‌کنند. گاهی اوقات شبکه ملی، توصیه‌هایی در بکارگیری اینترنت از طرف پلیس فتا اعلام می‌کند و یا شورای اطلاع‌رسانی کارهایی را انجام می‌دهد، ایمیل بومی ایجاد می‌شود و مسائلی از این قبیل،‌ از آقای مهندس کریمی خواهش می‌کنم توضیحاتی در حد مخاطب عام بفرمایند که شرکت ارتباطات زیرساخت دقیقاً چه حوزه‌ای از مسئولیت را در سرویس‌های اینترنتی کشور بر عهده دارد؟

میهمان برنامه(آقای مهندس کریمی): دامنه وظایفی که شرکت ارتباطات زیرساخت بر عهده دارد بسیار وسیع است، ولی با توجه به موضوعی که انتخاب شده، مستقیماً به اصل موضوع می‌پردازیم. سرویس اینترنت یکی از سرویس‌هایی است که شرکت ارتباطات زیرساخت در حوزه IP‌ به مشترکین خود ارائه می‌دهد. وظیفه شرکت ارتباطات زیرساخت در این سرویس این است که ارتباطات اینترنت را از مرزهای کشور وارد می‌کند و در استان‌ها و نقاط حضور خود (که در حال حاضر این سرویس در ۵۵ نقطه در کشور ارائه می‌شود) بین مشتریان توزیع می‌کند. سرویس اینترنت و یا هر سرویس دیگری در این حوزه از سرویس‌دهندگان مختلفی تشکیل می‌شود. شرکت ارتباطات زیرساخت برای یک سرویس‌دهنده سرویسی را فراهم می‌کند و بالادست محسوب می‌شود، ممکن است برای یک سرویس‌دهنده دیگر پایین‌دست محسوب شود و سرویسی را از آن دریافت نماید. بنابراین باید به نقش هر شرکتی که در این حوزه به آن می‌پردازیم توجه شود که نقش آن در چه حدودی است و در همان نقش خود باید چه وظایفی را انجام دهد و چه سرویسی را ارائه دهد. شرکت ارتباطات زیرساخت در این ۵۵نقطه به توزیع‌کنندگان سرویس اینترنت، سرویس می‌دهد و این توزیع‌کنندگان هستند که به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم به مشترکین، سرویس ارائه می‌دهند.

کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): شرکت ارتباطات زیرساخت به ISP‌ها و یا ICPها (ارائه‌دهندگان سرویس به کاربران نهایی) سرویس می‌فروشد و آنها هم سرویس را دریافت کرده و به کاربر نهایی ارائه می‌دهند. مردم و یا مخاطبین عام این برنامه که استفاده‌کنندگان نهایی اینترنت هستند خیلی به تعاریف سازمان‌های حاکمیتی دخیل در این موضوع کاری ندارند. با موارد و سازمان‌هایی مثل سازمان تنظیم مقررات رادیویی، شرکت ارتباطات زیرساخت ، سازمان‌های بالادستی که در این موضوع سیاست‌گزار هستند، و یا شرکت مخابرات که اخیرا چندسالی است که خود مستقیم وارد بازار رقابت با شرکت‌های خصوصی شده و به مردم اینترنت می‌فروشد خیلی سر و کار ندارند. برای مردم خیلی مهم نیست که از چه ساختار و یا سلسله مراتبی این سرویس را دریافت می‌کنند، فقط در آخر یک چیز می‌شنوند که مثلا سرویسی با سرعت ۱۲۸می‌توانیم به شما ارائه دهیم. آیا این تصمیم که مثلا حداکثر سرعت ۱۲۸ به مردم ارائه شود با شما می‌باشد و یا با نهادهای دیگری است؟

میهمان برنامه(آقای مهندس کریمی): شرکت ارتباطات زیرساخت در حوزه سیاست‌گزاری‌های این ‌چنینی که مشترکین نهایی چه پهنای باندی را می‌توانند استفاده کنند، وارد نمی‌شود. چون اینها یک‌سری سیاست‌هایی است که از بخش‌های بالاتر انجام می‌گیرد و اینکه این موضوع از کجا ابلاغ می‌شود را من هم دقیقا نمی‌دانم. ولی بارها وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات که ما هم زیرمجموعه این وزارت‌خانه هستیم این موضوع را به صورت رسمی از رسانه‌های گروهی اعلام کرده‌اند.

گزارش برنامه

گزارشگر برنامه: لطفاً خود را معرفی کرده و سن و رشته تحصیلیتان را بگویید؟

مصاحبه شونده: دانشجوی زبان فرانسه، ترم چهارم و ۲۱ ساله هستم.

گزارشگر برنامه: به‌طور میانگین روزانه چند ساعت از اینترنت استفاده می‌کنید؟

مصاحبه شونده: در روز ۳ ساعت از اینترنت استفاده می‌کنم که ۳۰% برای گذران اوقات فراغت و ۷۰% آن مربوط به کارهای تحقیقی و درس و دانشگاه می‌شود.

گزارشگر برنامه: در حال حاضر از وضعیت ارتباطات اینترنت چقدر احساس رضایت می‌کنید؟

مصاحبه شونده: نه تنها من بلکه هیچ کس در حال حاضر از سرعت اینترنت راضی نمی‌باشد. ایران در موضوع سرعت اینترنت کشور یکی مانده به آخر است که این برای کشور ما اصلاً خوب نمی‌باشد. ما که همیشه از توسعه و پیشرفت صحبت می‌کنیم سرعت اینترنت در حد و حدود کشور ما نیست. وقتی می‌خواهیم یک کار تحقیقاتی انجام دهیم خیلی از سایت‌های خیلی معمولی فیلتر شده. ما در اینترنت تنها به ۳۰% اهداف خود می‌رسیم. بارها شده که بخاطر سرعت پایین اینترنت کار خود را نیمه تمام ترک کرده‌ام و ادامه نداده‌ام.

گزارشگر برنامه: پیشنهاد شما چیست؟

مصاحبه شونده: مسئولین باید به فکر باشند و ببینند که ایران در چه سطحی است و پیشرفت آن در چه حدی می‌باشد، در این حد و حدود سرعت اینترنت را بالا ببرند. به گونه‌ای نباشد که در اینترنت، کشور ما آخر باشد.

گزارشگر برنامه: یک ارتباط اینترنتی مطلوب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟

مصاحبه شونده: در حدی باشد که حداقل بتواند نیاز یک دانشجو را رفع نماید که اگر یک دانشجو به دنبال یکسری اطلاعات می‌رود در میانه کار از ادامه دادن به فعالیت خود پشیمان نشود. در حال حاضر زیاد نمی‌توان از ارتباط اینترنتی مطلوب صحبت کرد، امیدوارم که مسئولین به این موضوع توجه بفرمایند چون خود آنها یا فرزندانشان هم هر روز از اینترنت استفاده می‌کنند.

گزارشگر برنامه: در حال حاضر مسئولین صدای شما را می‌شنوند چه چیزی به آنها می‌خواهید بگویید؟

مصاحبه شونده: کمی به فکر سرعت اینترنت باشند و سایت‌های فیلتر شده را بررسی کنند و ببینند چه سایت‌هایی را فیلتر می‌کنند! من به شخصه وقتی سایت‌های تحقیقاتی و در مورد مسائل درسی را جستجو می‌کنم فیلتر شده و در این مورد که چرا این سایت‌ها فیلتر شده‌اند به هیچ نتیجه‌ای نرسیده‌ام.

کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): راجع به سرعت، پهنای باند و توضیع پهنای باند با آقای نوری‌کیا که صحبت شد اشاره به محدودیت‌های خاصی در شرکت ارتباطات زیرساخت برای توزیع پهنای باند نکرده‌اند، آیا آنها محدودیتی ندارند؟

میهمان برنامه(آقای مهندس کریمی): در افزایش پهنای باند اینترنت در دو، سه سال اخیر تلاش بسیار زیادی در شرکت ارتباطات زیرساخت صورت گرفته است. کاربر نهایی حق دارد که سرویس خود را دریافت کند، شایدسرویسی که برای کاربر نهایی می آید از ۵ شرکت عبور کند. مثلاً کاربر با یک سایتی مانند یاهو ارتباط برقرار کند، آن کاربر به این شرکت‌ها کاری ندارد و در نهایت سرعت خود را می‌بیند که به کجا رسیده است؛ در این صورت باید همه شرکت‌هایی که در این حوزه هستند به تناسب وظیفه و رسالتی که برعهده دارند خود را ارتقاء دهند تا این سرعت و کیفیت افزایش پیدا کند. شرکت ارتباطات زیرساخت در پایان سال ۱۳۸۸، ۱۳۷ STM One اینترنت داشت. این STM One که بیان شد یک واژه‌ای است که هر STM One، ۱۵۵ Megabit per second پهنای باند دارد. در پایان سال ۱۳۸۹ این ۱۳۷ به ۱۷۳ STM One افزایش پیدا کرد که شاید در آن سال این مقدار رشد قابل توجهی نباشد. ولی در سال ۱۳۹۰ به ۴۸۷STM One را توانستیم دریافت کنیم. اگر به صورت ظرفیتی بخواهیم بیان کنیم، در سال ۱۳۸۹، Gigabit Per second 75، سرعت پهنای باند کشور ما بود، و امروز پهنای باند کشور حدود ۲،۵ برابر افزایش پیدا کرده است که این رقم قابل توجهی است. برای برنامه پنج ساله ای که وزارت برای شرکت ارتباطات زیرساخت درنظر گرفته بود Gigabit Per second50 در برنامه خود داشته که با این اعداد و آماری که عرض شد تحقق پیدا کرد. برای امسال این آمار باید افزایش بیشتری پیدا کند. برای سال ۹۱ آمار تغییر می‌کند و طبق برنامه‌ای که شرکت ارتباطات زیرساخت در نظر گرفته شده ما امسال موظف هستیم Gigabit Per second80 افزایش داشته باشیم، یعنی ۸۰+۷۵ که ۱۵۵ می‌شود. شرکت ارتباطات زیرساخت به این عدد ۸۰ هم بسنده نکرده است هدف آن ۱۰۰ Gigabit Per second بوده که انشاالله بتواند بزودی به این عدد دسترسی پیدا کند. ما اگر در پایان امسال به عدد ۱۷۵، یعنی هدفی که شرکت ارتباطات زیرساخت برای خود هدف گذاری کرده‌ است برسیم می‌توانیم بگوییم که در ۲سال اخیر رشد خیلی خوبی را در شرکت ارتباطات زیرساخت برای افزایش سرعت اینترنت مردم و کاربران کشورمان داشته‌ایم.

کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): در حال حاضر هم عدد Gigabit Per second75 برای سال ۱۳۹۰ عدد قابل توجهی است. شاید خیلی از سرویس‌دهندگان حاضر باشند به بهانه ارائه سرویس خود خط اینترنت پرسرعت به دست مردم برسانند. این الگو در دنیا پذیرفته ‌شده‌ است که ارائه دهندگان خدمات، خدمات خود را با بستر ارائه خدمات، به دست مردم می‌رسانند؛ مثل شرکت‌های تولید گوشی موبایل، که با خط موبایل گوشی‌های خود را به مردم می‌فروشند. این جریان در ایران هنوز شروع نشده و یا اگر هم شروع شده با سرعت بسیار پایینی ادامه دارد. پروژه‌هایی مانند Fiber to home مطرح بوده است اما در حال حاضر مردم از پهنای باندی که دارند رضایتی ندارند. در گذشته حملاتی بر روی سایت‌ها می‌شد و حمله‌ای بود با عنوانDenial of service که سایت را از کار می‌انداخت. ظاهراً در حال حاضر ما خودمان به خودمان، یا به سرویس‌دهندگانی که مردم استفاده می‌کنند حمله می‌کنیم. در همین پهنای باند، آیا واقعاً به نفع Business‌ ما در کشور نیست که این موضوع آزاد گذاشته شود؟

میهمان برنامه(آقای مهندس کریمی): از نظر تجاری وقتی به آن توجه کنیم متوجه می‌شویم که کاملاً درست است، اینترنت در کشور حداقل در دهه اخیر بسیار باعث ایجاد اشتغال شده است. اگر بتوان آماری از یک حوزه گرفت اشتغالی که اینترنت در کشور ایجاد کرده است بعید می‌دانم که در حوزه‌های دیگر قابل رقابت بوده باشد، این امر بسیار عالی است خصوصاً وقتی که می‌بینیم قشر جوان جذب این حوزه شده و ما توانسته‌ایم برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی یک حوزه کاری خیلی خوب و جذاب را آماده کنیم. از دیدگاه تجاری واقعاً این یک کار فوق‌العاده است و خیلی کشورها در سال‌های اخیر توانسته‌اند با ایجاد اشتغال در این حوزه کارهای خیلی بزرگی انجام دهند. مقاله‌ای را در خصوص افت اقتصادی در کشورهای غربی مطالعه می‌کردم که براساس نظر نویسنده مقاله این افت در حوزه IT رخ نداده است، یعنی این حوزه همچنان در سال‌های اخیر در همان کشورهایی که به شدت دچار رکود اقتصادی شده‌اند رو به رشد بوده‌ است یعنی توانسته بعضی از حوزه‌های دیگر را که خیلی افت کرده‌اند، تحت پوشش قرار دهد. اگر بتوان از این حوزه استفاده کرد برای کشور ما که قشر جوان دارد فرصتی فوق‌العاده است. شرکت ارتباطات زیرساخت به طرح تجاری که در این حوزه دارد نگاه می کند، مثلاً برای سال ۱۳۸۸ چه عددی را پیش‌بینی کرده که بتواند درآمد داشته باشد برای سال‌های دیگر هم همینطور، درواقع این اعداد از قبل ارائه شده است. ما از دیدگاه تجاری به این قضایا نگاه می‌کنیم و کاملاً اعتقاد داریم که باید آنقدر این را افزایش دهیم تا بتوانیم به اعدادی که به شرکت زیرساخت تکلیف شده دسترسی پیدا کنیم. بنابراین شرکت ارتباطات زیرساخت به عنوان یک شرکت که وظیفه اصلی در این حوزه را برعهده دارد فقط به صورت طرح تجاری پیش می‌رود تا بتواند پهنای باند کشور را افزایش دهد.

کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): در نظرسنجی‌ها و پرسش‌هایی که از مردم داشته‌ایم به این نتیجه رسیده‌ایم که مردم از وضعیت اینترنت و مدیریت اینترنت در کشور رضایت ندارند و سالهای متمادی را با این نارضایتی گذرانده‌اند، ما همیشه در صحبت‌های خود سعی کرده‌ایم به این دغدغه بپردازیم. در این موارد انگشت اشاره به سمت تأمین‌کننده سرویس است.

ما سعی داریم در برنامه‌های بعدی از شرکت ارتباطات زیرساخت سازمان تنظیم مقررات رادیویی، وزارت فناوری اطلاعات، ‌سازمان فناوری اطلاعات (آقای مهندس حکیم جوادی) و نهادهای دیگر بالا دستی از جمله نهادهایی که به مسائل امنیتی اینترنت یا نهادهایی که به مسائل مدیریت سیاست‌گذاری اینترنت می‌پردازند، مجلس و کمسیون مخابرات مجلس که به این امور رسیدگی می‌کنند، از عمده مدیران و متولیان مباحث مربوط به اینترنت در کشور دعوت به عمل آوریم. در اولین گاه شرکت ارتباطات زیرساخت با روی باز دعوت برنامه به سوی فردا را پذیرفتند که نهایت تشکر و قدردانی را از این شرکت محترم داریم.

خلاصه گفته‌های آقای کریمی تا به این جا این است که شرکت ارتباطات زیرساخت تا پایان سال ۱۳۹۰،‌ Gigabit Per second75 پهنای باند وارد این کشور کرده و مشکل‌ توزیع و محدودیت توزیع ندارد. اگر سیاست‌گزاران بالادستی اجازه دهند و آزاد گذارند این محدودیت ۱۲۸ که برای کاربر نهایی درنظر گرفته شده است را برمی‌دارد و حاضر است خطوط با سرعت بالاتری هم به کاربرهای نهایی برساند، اصولاً به مبحث اینترنت و کاربری‌های اینترنت به عنوان یک فرصت خیلی بزرگ برای تحول در کشور نگاه می‌کند. واقعیت این است که بزرگان استراتژی در دنیا اینترنت را بزرگترین تحول تاریخ بشری دانسته‌اند که این موضوع در صحبت‌های آقای مهندس کریمی به عنوان یکی از متولیان مستقیم مسئله اینترنت در ایران کاملاً مشخص است. یعنی آقای کریمی در فرمایشات گذشته خود، کلام آقای Software و دیگران را صحه گذاشته‌اند که اینترنت برای کشور ما غیر از بحث اشتغال‌زایی و مدل‌های جدید کسب و کار، فرصت‌های دیگری را در حوزه‌های مختلف پدید می‌آورد و مردم می‌توانند از این فرصت‌ها استفاده کنند. ما باید وارد سازمان تنظیم مقررات،‌سازمان تنظیم اطلاعات، وزارت فناوری اطلاعات، وزارت اطلاعات و… شویم تا بفهمیم چرا پهنای باند در دست مردم باید ۱۲۸ باشد. مثلاً در کشور عراق در منازل مسکونی آنها خطوط Megabit 2 استفاده می‌کنند، وقتی با مردم عراق صحبت می‌شود آنها کاملاً تأکید می‌کنند که سرویس آزاد به مردم می‌دهند و می‌گویند که هیچ محدودیت و فیلترینگ خاصی قائل نیستیم.

میهمان برنامه(آقای مهندس کریمی): با توجه به اینکه شرکت ارتباط زیرساخت ارتباط مستقیم با کاربران نهایی ندارد این حوزه به شرکت ارتباطات زیرساخت مربوط نمی‌شود. مثلاً شرکتی اعلام می‌کند که Megabit 100 پهنای باند لازم دارد، شرکت زیرساخت این مقدار را تأمین کرده و شرکت بعدی است که توزیع می‌کند و در اختیار کاربران نهایی قرار می‌دهد. کاربران تمامی اطلاعات محرمانه و مهم خود را در این شبکه‌ها وارد می‌نمایند و برای کاربران خیلی مهم است که حقوق فردی آنها در سرویس‌ شخصی خود در این شبکه‌ها رعایت شود. یک بخش آن برعهده توزیع‌کننده‌ها می‌باشد، بخشی هم برعهده میزبان‌ها است. حتی‌ برخی از سایت‌ها خود به کاربران توصیه کرده‌اند که اطلاعات دقیق خود را وارد نکنید، چون شرکت احساس کرده که نمی‌تواند امنیت آن اطلاعات و حراست لازم را برقرار کند. در نظرخواهی که در چند کشور انجام شده بود از اقشار مختلف سنی و کاری سؤال کرده‌بودند که اگر اینترنت نباشد چه اتفاقی می‌افتد؟ بسیار جالب است که در بعضی کشورها حدود ۸۰% گفته‌ بودند که اگر اینترنت نباشد نمی‌توان زندگی کرد. این گفته نشان می‌دهد که در بعضی کشورها اینترنت چقدر رسوخ کرده است. شاید امروزه اگر به یک کودک ۱۰ ساله در کشوری که اینترنت بسیار در آن رسوخ کرده بگویید دیگر اینترنت وجود ندارد، این کودک شاید نتواند حتی یک قوطی شیر برای خود بخرد، یعنی نمی‌داند که اگر وارد اینترنت نشود و سفارش ندهد تا کسی شیر را برای او بیاورد چه کاری باید انجام دهد. با این تفاسیر زندگی مردم این کشورها کاملاً تغییر کرده است. اینترنت علاوه بر اشتغال‌زایی تحولی در زندگی مردم ایجاد کرده است که شاید بعضی از افراد یک لحظه هم به گرفتن اینترنت از آنها و بازگشت به شرایط گذشته فکر نکرده باشند.

کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): امروزه اگر به یکی از مخاطبین ما خود که به طور متوسط هم از اینترنت استفاده می‌کند بگوییم که کامپیوتری به شما می‌دهیم ولی قابلیت اتصال به هیچ شبکه‌ای را ندارد آن دستگاه کامپیوتر عملاً خیلی برای آن کاربردی ندارد. مثلاً‌در چند روز گذشته رفت و آمدهای عید را پشت سر گذاشته‌ایم و برای ما کاملاً محسوس است که ما خیلی از افراد را سالی یک بار ملاقات می‌کنیم و با بقیه افراد تماس می‌گیریم، امروزه با کسانی که تماس می‌گرفتیم ایمیل می‌زنیم یا در chat roomها، PM می‌گذاریم. خیلی از روابط اجتماعی الکترونیکی شده است بخاطر اینکه ما محتویات خیلی خوبی را در بستر الکترونیک می‌توانیم به اشتراک بگذاریم و نظرات خود را راحت‌تر و آزادتر بیان کنیم. در این برنامه ما با یکی از اساتید دانشگاه آقای دکتر کاردان صحبت می‌کردیم که بسیار فرمایش عمیقی کرده‌اند، فرمودند بستر الکترونیک در فرهنگ‌سازی و زمینه‌سازی فرهنگی به قدری مؤثر است که حتی خرده فرهنگ‌های ما شاید به آن اندازه تأثیر مهم نداشته باشند. فرهنگ تعامل در این بستر تغییر می‌کند، ما دیگر نمی‌توانیم هر کلامی را تایپ کنیم یا هر چیزی را بنویسیم و مجبور هستیم که اول فکر کنیم و بعد محتوا بگذاریم، اینها همه بخشی از مسائلی است که در حوزه اینترنت می‌توان به آن پرداخت.

عوامل این برنامه:

· سردبیر: خانم مرضیه سالک

· گوینده: خانم رفعتی

· کارشناس برنامه: آقای مهندس علیرضا صائبی

·میهمان برنامه: آقای مهندس کریمی

· تهیه کننده: جناب آقای فنایی

· گزارشگر: خانم افشار

· نشر الکترونیک: خانم غفوری



درباره ی علیرضا صائبی

AI Consultant | Data Scientist | NLP Expert | SNA Expert مشاور هوشمندسازی کسب‌وکار، فعال در حوزه پردازش زبان طبیعی و علوم داده.

همچنین ببینید

وضعیت اینترنت در ایران از زبان متولیان امر – ۲

زمان مطالعه: 12 دقیقه برنامه به سوی فردا که روزهای پنج‌شنبه از ساعت ۱۱:۰۵ از رادیو اقتصاد پخش می‌شود ...