وب سایت علیرضا صائبی وبلاگ علیرضا صائبی
برای ارزیابی کیفیت زندگی در شهرهای مختلف، معمولاً پارامترهای زیر مورد مطالعه و ارزیابی قرار می‌گیرند:
۱٫ ثبات و امنیت: شامل میزان جرم و جنایت، تهدیدهای تروریستی و ثبات سیاسی
۲٫ بهداشت و درمان: کیفیت و دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی
۳٫ فرهنگ و محیط‌زیست: شامل سطح فساد، آزادی‌های مدنی، و شرایط آب و هوایی
۴٫ آموزش: کیفیت و دسترسی به سیستم آموزشی
۵٫ زیرساخت‌ها: کیفیت حمل و نقل عمومی، جاده‌ها، فرودگاه‌ها و خدمات ارتباطی
۶٫ اقتصاد: فرصت‌های شغلی، سطح درآمد و هزینه‌های زندگی
۷٫ مسکن: دسترسی به مسکن مناسب و قیمت‌های مسکن
۸٫ فضای سبز و تفریحات: پارک‌ها، فضاهای عمومی و امکانات تفریحی
۹٫ تنوع فرهنگی و اجتماعی: میزان پذیرش تنوع و ادغام اجتماعی
۱۰٫ پایداری زیست محیطی: کیفیت هوا، مدیریت پسماند و سیاست‌های زیست محیطی
۱۱٫ خدمات شهری: کیفیت خدمات شهری مانند جمع‌آوری زباله، تأمین آب و برق
۱۲٫ فناوری و نوآوری: دسترسی به اینترنت پرسرعت و فرصت‌های نوآوری
این پارامترها توسط سازمان‌های بین‌المللی و مؤسسات تحقیقاتی مورد بررسی قرار می‌گیرند تا رتبه‌بندی شهرها را از نظر کیفیت زندگی تعیین کنند. اطلاعات مربوط به این پارامترها اغلب از منابع مختلفی استخراج می‌شوند که هر کدام معیارهای خاص خود را دارند. برخی از این منابع عبارتند از:
• Economist Intelligence Unit (EIU): این سازمان با استفاده از پنج دسته اصلی شامل ثبات، بهداشت و درمان، فرهنگ و محیط زیست، آموزش و زیرساخت‌ها، شهرها را ارزیابی می‌کند.
• Monocle’s Quality of Life Survey: این نظرسنجی معیارهایی مانند امنیت، ارتباطات بین‌المللی، آب و هوا، کیفیت معماری، حمل و نقل عمومی، و مسائل محیط زیستی را در نظر می‌گیرد.
• Mercer Quality of Living Survey: این نظرسنجی نیز یکی از معروف‌ترین رتبه‌بندی‌ها برای ارزیابی کیفیت زندگی در شهرها است.
• Numbeo: این پایگاه داده، بزرگترین مجموعه آماری و نظرسنجی بر اساس شهرها و کشورها را ارائه می‌دهد.
• Deutsche Bank’s Liveability Survey: این نظرسنجی نیز یکی دیگر از رتبه‌بندی‌های کیفیت زندگی شهری است.
هر یک از این منابع، با توجه به معیارها و وزن‌دهی متفاوتی که به عوامل مختلف می‌دهند، ممکن است نتایج متفاوتی ارائه دهند و البته وزن و اهمیت هر پارامتر ممکن است در مطالعات مختلف متفاوت باشد.
از آنجا که فناوری اطلاعات و سیستمهای هوش مصنوعی نقش موثری در جمع‌آوری و سازماندهی این اطلاعات دارند، به سادگی می‌توان دریافت که برای مثال چرا رتبه شهر «تهران» از نظر EIU (اکونومیست) در رتبه‌بندی سال ۲۰۲۲ در میان ۱۷۳ شهر مورد بررسی، ۱۶۳ بوده، یعنی در میان ۱۰ شهر انتهای فهرست!
«فناوری اطلاعات و سیستمهای هوش مصنوعی می‌توانند وضعیت هر دوازده شاخص را به نحو چشمگیری بهبود دهند.»
اینجا چند سوال قابل طرح است:
– چرا اطلاعات شهر تهران مانند شهرهای دیگر دنیا به درستی در اختیار منابع بین‌المللی قرار نمی‌گیرد؟
– اگر اطلاعات شهر تهران، مانند شهرهای دیگر دنیا به درستی در اختیار منابع بین‌المللی قرارگیرد، این رتبه چقدر تغییر خواهد کرد؟
– با توجه به بودجه و خدم‌وحشم و زمانی که دولت، شهرداری و دیگر سازمان‌های متولی «بهبود زیست‌پذیری» دارند، چه سازمان‌ها و بخش‌هایی مسئولیت این رتبه را می‌پذیرند؟
– چرا وضعیت شاخص «زیست‌پذیری» در تهران و سایر شهرهای ایران طی سی سال گذشته هر سال بدتر از سال گذشته شده است؟ و چه کسی تا کنون مسئولیت این وضعیت را بر عهده گرفته یا برای آن مورد بازخواست قرار گرفته است؟
– (مهم‌ترین سوال) ما به عنوان شهروندان این کشور و شهر، چه مسئولیتی در جهت بهبود این شاخص‌ها (به جز تماشا) داریم؟ و دقیقا چه کاری برای آن انجام داده‌ایم؟
پیشنهاد می‌کنم بار دیگر شاخص‌ها را با دقت و تامل کافی ببینید و در هر مورد فکر کنید که:
«چه راه‌حلی برای بهبود هریک از شاخص‌ها در ذهن دارید؟»
پی‌نوشت:
تصویر مربوط به پنج کیلومتر پیاده‌روی در مسیر مستقیم است که به دلیل تاثیرات پارازیت‌ها و اختلال‌های عمدی ایجاد شده بر روی سامانه‌های ناوبری، به شکل لبه‌های جنوبی «محدوده اختلال» تغییر شکل یافته است.
