وب سایت علیرضا صائبی وبلاگ علیرضا صائبی
برنامه به سوی فردا که روزهای پنج‌شنبه از ساعت ۱۱:۱۰ از رادیو اقتصاد پخش می‌شود برنامه‌ای است که به تشریح کاربردهای فناوری اطلاعات در امور روزمره و به زبانی ساده می‌‌پردازد.
شما می‌توانید نظرات ارزشمند خود را در انتهای همین مطلب ثبت و یا به صورت مستقیم برای نویسنده از طریق فرم تماس با من ارسال فرمایید.
مجری برنامه : امروز در برنامه به سوی فردا درباره خدمات الکترونیکی شهرداری صحبت خواهیم کرد. طبق روال برنامه‌های گذشته در خدمت جناب آقای مهندس علیرضا صائبی کارشناس برنامه هستیم. از آقای صائبی می‌خواهیم که توضیحاتی داشته باشند بر مرور برنامه‌های گذشته و توضیحاتی که در مورد خدمات الکترونیکی داشتیم در برنامه گذشته عزیزان با این حوزه آشنا شدند.
کارشناس برنامه(اقای مهندس صائبی): در برنامه گذشته در خدمت جناب آقای مهندس قائمی مدیر عامل محترم سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران بودیم و ایشان اطلاعاتی در خصوص خدمات این سازمان و مجموعه تحت پوشش آن ارائه کردند که به صورت خلاصه اگر بخواهیم از آن نام ببریم ، خدماتی در حوزه‌های مختلف نام برده شد. مروری برخدماتی که در جلسه گذشته بیان شد خواهیم داشت تا در پیش رو بتوانیم در خصوص چند مورد از آن خدمات توضیحات بیشتری را عنوان کنیم .همانطور که در برنامه گذشته هم صحبت شد خدمات شهرداری تهران و به صورت کلی خدماتی که در حوزه شهر بر مبنای فناوری اطلاعات و سیستمهای جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی ممکن است شکل بگیرد، حوزه‌های بسیار مختلف و گوناگونی را شامل می شود. از حوزه‌های مربوط به حمل و نقل، شهرسازی، اطلاع‌رسانی تا حوزه‌های جدید و پیشرفته‌ای مثل درخواست‌های فرهنگی مردم و توسعه فرهنگ و ارتباطات در شهر.در ادامه فرآیندی که این برنامه، آغاز کرده است، در معرفی کاربردهای تجارت الکترونیک، کاربردهای کسب و کار بر روی تلفن همراه، هویت دیجیتال، این برنامه‌ها را به ارائه خدمات الکترونیک اختصاص داده‌ایم . که در برنامه گذشته آقای مهندس قائمی می‌فرمودند سه نهاد در شهر بیشترین طرف حساب مردم هستند و از عنوان بلدیه، نظمیه و عدلیه یاد کردند که امروزه شهرداری، نیروی انتظامی و قوه قضائیه نام‌گذاری شده است.
در ادامه بحث انشاء الله به خلاصه‌ای از موضوع حمل و نقل خواهم پرداخت و موضوع شهرسازی را در برنامه آتی عنوان خواهیم کرد. دوستانی که با ما همراه بودند اطلاعات خوبی را از خدماتی که از شهرداری می‌توانند دریافت کنند در خواهند یافت.
مجری برنامه: شاید عزیزانی که برنامه قبلی به سوی فردا را نشنیده باشند برایشان جای سوال باشد که در حوزه حمل و نقل چه خدماتی به صورت الکترونیک می‌توان به شهروندان ارائه داد.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): خدماتی که ممکن است در این حوزه ارائه کرد، ممکن است در وحله اول در ذهن نگنجد که چقدر وسیع و چقدر کارآمد است. یکی از مواردی که اکثرا ما با آن روزانه درگیر هستیم و سر و کار داریم ،آژانس‌های تاکسی تلفنی شهری هستند که به صورت پراکنده در سطح شهر کار می‌کنند، اینها کار حمل و نقل مسافر را انجام می‌دهند. متناظر با اینها پیک‌های شهری را داریم که کار حمل و نقل بار را انجام می‌دهند. در یکی از پژوهش‌هایی که انجام شده بود، ما تنها و تنها سه درصد از اطلاعات حمل بار درون شهری را برای مدیریت و برنامه‌ریزی شهری در اختیار داشتیم. در دوره نزدیکی در گذشته شهر تهران ما فقط سه درصد اطلاعات حمل و نقل درون شهری را در اختیار داشتیم. برای اینکه مخاطبین عزیز تجسم و تصوری پیدا کنند از حجم زیاد این اطلاعات مثالی را عرض میکنم. تعداد ماشین‌هایی که حمل بار منظم در شهر را انجام می‌دهند را در ذهن خود بیاورید. مثلا پخش کننده، شرکت پخش الف، که مثلا فرض کنید که مواد لبنی پخش می‌کنند و یا توزیع کنندگان دارو، توزیع کننده انواع و اقسام مایحتاج عمومی مردم . بعضی از توزیع‌کننده‌ها از داخل شهر به داخل شهر و بعضی از توزیع کننده‌ها از خارج شهر به داخل شهر و حتی بالعکس، کسانی که از داخل شهر تهران به شهرهای دیگر کالاها را حمل می‌کنند. حالا تصور کنید که همه اینها بدون مکانیزم مشخصی به کار بپردازند و هیچ ساماندهی و سازمان‌دهی بر روی اینها نباشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
اما اتفاقی که امروز افتاده این است که اطلاعات بخش‌های مختلف حمل و نقل در حال جمع‌آوری است که انشاء‌الله در برنامه‌های آتی آقای مهندس قائمی و همکارانشان بیشتر به ما توضیح خواهند داد که چه میزان از این اطلاعات در چه بخشی وجود دارد و از آن برای مدیریت استفاده می‌شود. اما تنها بخش بار منظم درون شهری است. حال اجازه دهید من، از یک حالت منظم و مطلوبی تصویر سازی کنم. می‌دانید که شهر به بلوک‌های مختلف تقسیم می‌شود، همانی که در تقسیم‌بندی‌های شهرداری به آن ناحیه و منطقه می‌گویند. حال بر حسب این بلوک‌های مختلف شهری حمل بار متفاوت است، یعنی بعضی از بلوک‌های ما در درون شهر شلوغ‌ترند و ترافیک حجم بارشان بیشتر است و بعضی‌ها خلوت‌تر و مسکونی‌ترند و ترافیک حجم بارشان کمتر است. حال، اطلاع مدیران از میزان حمل و نقل درون‌شهری می‌تواند باعث برنامه ریزی و افزایش قدرت برنامه‌ریزی آنها شود. تصور کنید یک برنامه‌ریزی خیلی ساده این است ، اگر دقت کرده باشید هر صبح که از مسیر خود می‌روید مشاهده می کنید که نان‌فانتزی جلوی اغذیه فروشی‌ها برروی زمین گذاشته شده است و یا مثلا صبح خیلی زود که در بازار میوه و تره‌بار بارها خالی می‌شوند. این همان ساماندهی و نظمی است که مد نظر ما می‌باشد. من این مثال‌ها را زدم که به اینجا برسم و بگویم که همه اینها اطلاعات مرتبط دارد.
مجری برنامه: در اینجا سوالی برای من پیش آمد، ما براساس نیازی که آن صنف به کالاهای مختلف دارد این اتفاق افتاده است و ما این نظم رابر اساس نیاز آنها تعریف کرده‌ایم، یا اینکه ما تعریف کردیم تا آنها تابع این نظم باشند؟
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): واقعیت این است که در دنیای واقعی یک نیازی وجود داشته و یک روشی شکل گرفته است. مثلا از میوه و تره‌بار که من برای شما مثال زدم البته این خیلی هم ربطی به ساماندهی و مدیریت شهری ندارد چون اصولا میوه فروش‌ها سر صبح بارشان را می‌اورند و یا گل‌فروش‌ها نیز همین‌طور. اما بخشی از اینها غیر قابل تغییر است یعنی مدیران شهری هم قدرت تغییر این را نخواهند داشت که مثلا فرض کنید به یک میوه فروش نمی‌توان گفت که ساعت۱۱ بار را خالی کن که در این صورت آن بار به درد او نمی‌خورد. اما دقت کنید به این نکته که ما یک بعد و دو بعد و پنج بعد اطلاعاتی نداریم. ابعاد مختلف اطلاعاتی داریم و اینها بر روی هم تاثیر می‌گذارد. اینها مفاهیم برنامه‌ریزی مدیریت است که سعی میکنم به زبان ساده بیان کنم . اگر شما در جایی ناگزیر از ورود بار میوه به شهر هستید این حتما به نوعی قابل برنامه‌ریزی است به طوری که مثلا بر روی پخش مواد لبنی، گوشت قرمز و سایر موارد تاثیری نگذارد که باعث گره ترافیکی در شهر شود. شاید خاطرتان باشد که سال‌های گذشته ماشین‌های سنگین در طول روز هم می‌توانستند در شهر تردد کنند، بعد از یک سالی اعلام کردند که فقط ۹،۱۰ شب به بعد می‌توانند تردد کنند. علت این است که اگر ماشین سنگین در خیابان باشد باعث ایجاد ترافیک می‌شود. همین موضوع برای بار درون شهری هم وجود دارد. همین موضوع برای پیک موتوری هم وجود دارد. خود پیک موتوری از جمله عواملی است که می‌تواند باعث به وجود آمدن گره ترافیکی شود. همان طور که امروز می‌بینید در بعضی از قسمت‌های مهم تهران و بعضی ازشهرهای بزرگ ما باعث به وجود آمدن گره شده است. خوب، این در واقع در دست مدیر برنامه‌ریز شهری است. اینطور مثال می‌زنم، در طرح‌های مطلوبی که در شهرداری تهران تدوین شده است، طرح‌های برنامه‌ریزی بلادرنگ ترافیک شهری است. یعنی اگر منطقه‌ای از نظر آلودگی هوا و یا از نظر حجم ترافیک به یک حد خطرناکی رسیده است، ورود و خروج بار به آن منطقه را پلیس و یا عوامل شهرداری مانع شوند. در پشت این قضیه یک ارتباط اطلاعاتی خیلی سنگین وجود دارد. در نظر بگیرید، اولا باید شرایط محیطی سنجیده شود، آستانه‌ها تعریف شده باشد، این آستانه‌ها توسط یک مدیری که قدرت اجرا دارد درک شده باشد و از شهرداری به پلیس رسیده باشد وهماهنگی بین سازمانی در آن انجام شده باشد که اگر خاطرتان باشد در برنامه گذشته راجع به هماهنگی بین سازمانی صحبت شد. اینها که شکل بگیرد حالا ما می‌توانیم جلوی ورود مثلا بار جدید به آن منطقه را بگیریم. حال باید دید آیا این منطقه آستانه‌ها و اطلاعاتش با یک منطقه دیگر یکی است؟ که قطعا متفاوت است. مثلا، آیا فضای شهری که ما در بازار داریم با میدان پونک یکی است؟ قطعا متفاوت است پس باز اینها اطلاعات جغزافیایی-منطقه‌ای و کنار آن اطلاعات اصناف، کسبه و انواع و اقسام اطلاعاتی از این دست را لازم دارد. می‌بینید که تمام بحث‌های پردازش و نگه‌داری اطلاعات است.
مجری برنامه: در گزارشی که در برنام پخش شد به نکاتی خوبی اشاره شد. همه دوست داریم به جای اینکه در شهر پرترافیک یک مسافت طولانی را طی کنیم و یک برگه فتوکپی دست بگیریم و به یک دفتری تحویل دهیم، این را در منزل و از پشت سیستم کامپیوترمان تمام موارد لازم را در یک فرم پر کنیم و مدارک لازمه را اسکن کنیم و یک پرونده الکترونیکی تشکیل دهیم و بدانیم که کارمان انجام می‌شود و نتایج آن را از همان طریق پیگیری کنیم و به نتیجه‌ای که مد نظر داریم، برسیم. در روزهای اخیر شنیدم که دفاتر پیشخوان خدمات دولت قرار است که به صورت متمرکز تمام این کارها را انجام دهند و ما دفاتر متعدد هم در این زمینه نداشته باشیم. امیدواریم که این مسائل و برنامه‌ها به نتیجه برسد و ما بتوانیم شاهد آثار مثبت آنها در خدمات شهری از مناظر مختلف باشیم.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): نکته مهمی را فرمودید.در برنامه‌های گذشته، سیری که به سوی فردا دنبال کرده است، همین بوده است که انشاء‌الله با کنار هم قرار دادن اجزاء این پازل بتواند حداقل خدماتی را معرفی کند و بستری را فراهم آورد که مدیران امر با خدمات بیشتری به ارائه خدمات به مردم بپردازند. ما مسائل مختلفی را در حال حاضر پیش‌رو داریم، در حوزه خدمات الکترونیک شهری و در حوزه حمل و نقل، ما درخواست حمل بارمان را امروزه به صورت متمرکز اعلام می‌کنیم و واحدهای محلی به این رسیدگی می‌کنند. در دنیا مدل‌های مدیریت حمل و نقل شهری سوار بر درخواست ما است. یعنی با اولویت بالاتری از درخواست من شهروند در واقع مدل حاکمیت میکند در واقع این عرض بنده به این معناست که اگر من در ساعت مشخصی درخواست حمل بار از جایی به جای مشخصی را به واحد مجری دهم، این واحد مجری با توجه به وضعیت فعلی جغرافیایی و وضعیت فعلی ترافیک حمل و نقل و حتی وضعیت فعلی آلودگی هوا و مشکلات زیست محیطی و مسائلی از این دست، به من اعلام میکند که چقدر طول می‌کشد که حمل بار من انجام شود و یا از واحدهای مستقر در سطح شهر با استفاده از تکنولوژی‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات استفاده میکند، مثال آن به این صورت است، در یکی از شهرهای بزرگ دنیا که شلوغ‌ترین و پرترافیک‌ترین شهر دنیاست، یکی از کمپانی‌ها واحدهای پشتیبانی‌اش را که کارشان تولید چاپگرهای اداری است را به این صورت مستقر کرده است که تعهد کرده‌اند یا زیر چهار و نیم دقیقه در محیط بهره‌بردار باشند و مشکلش را حل کنند و یا اگر بالای چهار و نیم دقیقه رسیدند مشکل را رایگان حل می‌کنند یعنی هزینه‌ای دریافت نمی‌کنند. خوب است که مدیران شهری ما با این دیدگاه با دیدگاه رقابت حتی با یک شرکت خصوصی کوچک در خارج از کشور در یک کشور پیشرفته بستر را اینطور فراهم بکنند که اگر من شهروند نیاز به یک خدماتی دارم، در هر حوزه ای، در حوزه شهرسازی، حوزه حمل و نقل بار اللخصوص حمل و نقل بار که موضوع این برنامه ما می‌باشد، اگر تا یک زمانی واقعا خودشان را در این محلکه و در این موضع ببینند که ما اگر از یک زمانی به بعد به مشتری خدمات ارائه ندیهم آن خدمات ارزش خود را از دست داده است. مثال دیگری را عنوان کنم، در حوزه شرکت های خصوصی یکی از ارائه دهندگان این خدمت که یک پیتزا فروشی ساده‌ای بوده و یک شعبه هم بیشتر نداشته ،امروز که من دارم با شما صحبت می کنم بیش از چندهزار شعبه دارد با همین شعار که یا ظرف ۳۰ دقیقه پیتزا رو به شما می رسانیم یا رایگان به شما داده می شود. همین موضوع قابل تعمیم است به حمل بار درون شهری،یعنی اگر یک سندی که قرار است من شهروند به ان بپردازم، برای آن یک کاری انجام بدهم، فرض کنید یک سند خونه و یا یک کار ملکی انجام می دهم و یا یک حمل بار را درخواست می دهم اگر آن کار واقعا تا یک مدت مشخصی انجام نشود ارزشش برای من از دست رفته است. حالا نگاهی به وضعیت موجود نمی کنیم که منتظر می‌مونیم یا صبر می‌کنیم اما یک دلیل صبر کردن ما این است که برای سرویس دهنده هزینه بردار است. من یک نکته خیلی ساده و کوچک را می خواهم عرض کنم که باز هم تصویر سازی میکنم؛فرض کنید شما با امکانات اینترنتی و مخابراتی نیازی به جمع کردن راننده‌های پیک و یا تاکسی تلفنی در یک محل را نداشته باشید، آنها در منزل نشستند و شما قدرت این رو دارید که در خواست مردم را به آنها برسانید آیا واقعا این موضوع هزینه شما را در یک شرکت مجری خدمات حمل و نقل کم نمی کند ؟و یا حتی در مورد اثاثیه منزل، که بخش قابل توجهی از حمل و نقل بار درون شهری ما به حمل اثاثیه اختصاص پیدا میکند،آیا واقعا ما در حال حاضر با مدل ریاضی مدیریت شده این کار را انجام می دهیم؟ قطع به یقین خیر.و آیا این کار هزینه هایش برای شرکت حمل بار به مینیموم رسیده؟باز هم خیر. چون هنوز خود ما شهروندان خیلی از این ایده‌ها استقبال نمی کنیم. همین موضوعات در لایه‌های دیگر حمل و نقل درون شهری به سادگی تعمیم‌پذیر است و امروز هم مطرح است تمام صحبت‌هایی که بنده دارم، جزوء موارد تجربه شده است. حتی یک مورد از مواردی که بنده عرض می کنم روی تحقیقات دانشگاهی و یا تجربه نشده یا نظری نیست.
در مورد حمل مسافر شما می دانید آماری را آقای مهندس قائمی در جلسه گذشته ارائه کردند؛ ۴ میلیون سفر اتوبوس‌رانی، ۵/۱ تا ۵/۲ میلیون سفر با مترو،۵ /۳ تا ۴ میلیون سفر با تاکسی در۱۰ میلیون سفر روزانه انجام می‌پذیرد. همانطور که می بینید عدد بسیار قابل توجهی است. وقتی شما ۱۰ میلیون سفر در طول روز دارید در حداقل ۴ میلیون اتوبوس‌رانی، ساماندهی حداقل ۵ ثانیه از این سفرها، و یا کاهش ۵% آلودگی هوا در این سفرها عدد بسیار قابل توجهی برای شما به ارمغان می آورد.به همین خاطر است که شما می بینید که شرکت اتوبوس رانی با گذاشتن خط های اتوبوس های تندرو که امروز دارد که BRT معروف است برای راه اندازی چند خط سعی کرده که حداقل اطلاعات سفر را در مسیرهای مستقیم مدیریت کند، به این معنا که شما امروز می‌بینید. اگر خطی ترافیک بیش از حدی داشته باشد و ترافیک آن از حد مجاز خیلی بیشتر باشد، از اتوبوس‌هایی که در جهت های دیگر بدون مسافر تردد می‌کنند، به صورت کمکی به آن خط اعزام می‌شوند. در قدیم این موضوع از طریق ارتباط با بی سیم، ارتباط راننده و مشاهده چشمی انجام میشد، اما امروزه به صورت سیستمیک انجام می‌شود. و یا فرض بفرمائید در مترو از مدیران مترو انتظار داریم چنین طرح‌هایی داشته باشند. در نمایشگاه کتاب که چندی پیش برگزارشد شاهد سفرهای پر حجم و عذاب آور مردم بودیم. یعنی آنقدر اینها درون مترو و اتوبوس به هم فشرده می شوند که دیگر حتی در بعضی موراد مشکل تنفسی پیدا می‌کنند؛ این موضوع قابل برنامه ریزی است. کمبود امکانات و غیره هم یکی از فاکتورهای برنامه ریزی است، یعنی امروز در واقع همه این مدل‌ها بصورت ریاضی قابل مدل سازی است و قطع به یقین امکانات مدل‌سازی و مدیریتی اینها بر یک اساس قابل فراهم شدن است و آن وجود اطلاعات از وضعیت جاری و وضعیت مورد نظر در آن شرایط خاص است، مثلا شرایطی مانند نمایشگاه که عرض کردم. خوب مسلما این موضوعی نیست که مربوط به امروز و دیروز و یا امسال و پارسال باشد. اکنون سالهاست که همین موضوع وجود دارد و بعد هم
به محل نمایشگاه منتقل می شود. که با یک ساماندهی خیلی ساده مدل‌های ریاضی که حاصل جمع‌آوری اطلاعات است این موضوع قابل اجرا و این مدل‌ها قابل طراحی و پیاده‌سازی باشد. من در قسمت بعدی عرضم به موضوع حمل ونقل شخصی خواهم پرداخت، یعنی حضور ماشین‌های شخصی در مناطق مختلف شهری و موضوعی که بحث طرح ترافیک را پدید آورده که امروزه ما با آن در تهران مواجه هستیم.
بیشتر از ۱۰ میلیون سفر درون شهری؛ بیشتر از چند میلیون حمل و نقل بار درون شهری، بیشتر از صدهزار آرم طرح ترافیک توزیع شده، بیشتر از یک‌میلیون ثبت‌نام آرم طرح ترافیک، بیش از ۱۴ ساعت فعالیت پرشور و متراکم ترافیکی در سطح شهر تهران و بیش از بالای ۷ تا ۱۰ میلیون نفر آدم که در سطح شهر تهران در حال تردد هستند حتما اعداد قانع‌کننده‌ای است برای اینکه بهانه لازم را به دست مدیران شهری، مدیران حوزه های مختلف شهری بدهد و این بهانه را برای آنها فراهم بکند که بنشینند کنار هم و برنامه‌ریزی یکپارچه ای انجام دهند. امروزه ما در شهرهای بزرگ دنیا شاهد این موضوع هستیم که از آب و فاضلاب گرفته تا آب، برق و گاز و پلیس و خدمات عمومی شهرداری و…همه در یک حوزه و در حوزه مدیریت یکپارچه شهری در حال انجام است. یعنی همین امروز در تهران ما اگه قرار باشد یک چراغ قرمز و یا یک فرض کنید یک فلو ترافیک بخواهد در یک مکانی کنترل شود این نیازمند پلیس و شهرداری و سازمان ترافیک و چند جای دیگر در کنار هم هست.این اعدادی که داریم صحبتش را می کنیم و از همه مهم تر؛ روزی۴ساعت، روزی ۵/۲ ساعت و یا روزی ۳ ساعت زمان تلف شده؛ دقت بکنید که این موضوع که من عرض میکنم خدمت شما در شرایطی است که حضور متوسط پدر۱ دقیقه و یا ۵/۱ دقیقه در خانواده است یعنی با این ارقام وحشتناک فکر میکنم آنقدر بهانه لازم وجود دارد تا مدیریت فناوری اطلاعات قوه قضائیه،مدیریت فناوری اطلاعات پلیس و نیروی انتظامی، مدیریت فناوری اطلاعات شهرداری و سایر نهادهای ذیربط؛ حداقل این سه نهاد بسیار مهم و تاثیرگذار که با مردم مرتبط هستند کنار یکدیگر بنشینند و فکری بکنند که مردم حداقل زمان را برای دریافت خدماتشان تلف بکنند. به معنای تلف کردن عرض می کنم یعنی وقتی که برنمی‌گردد، هزینه‌ای که همه ما داریم انجام می دهیم بجای اینکه زمان را بابت کپی کردن ها و در واقع سفرهای درون شهری و … تلف بکنیم می توانیم آن زمان را به مراتب در جهات دیگری استفاده بکنیم. فکر می کنم این اعداد کاملا قانع کننده هستند امیدورام که دربرنامه های آتی از مدیریان این نهاد ها بتونیم در برنامه بسوی فردا پذیرایی بکنیم و ببینیم که چه برنامه‌هایی را برای جلوگیری از اتلاف وقت مردم پیش بینی کرده‌اند؟
عوامل این برنامه:
· سردبیر: خانم مرضیه سالک
· گوینده: خانم رفعتی
· کارشناس برنامه: آقای مهندس علیرضا صائبی
· تهیه کننده: جناب آقای فنایی
· گزارشگر: خانم افشار
· نشر الکترونیک: خانم کریمی
