وب سایت علیرضا صائبی وبلاگ علیرضا صائبی
برنامه به سوی فردا که روزهای پنج‌شنبه از ساعت ۱۱:۰۵ از رادیو اقتصاد پخش می‌شود برنامه‌ای است که به تشریح کاربردهای فناوری اطلاعات در امور روزمره و به زبانی ساده میپردازد.
شما می‌توانید نظرات ارزشمند خود را در انتهای همین مطلب ثبت و یا به صورت مستقیم برای نویسنده از طریق فرم تماس با من ارسال فرمایید.
این برنامه، برنامه هفتاد و ششم از سری برنامه‌های به سوی فردا است.
مجری برنامه: برنامه به سوی فردا به بررسی وضعیت خدمات ITدر سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف میپردازد و با حضور کارشناسان این حوزه وضعیت موجود و مطلوب را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد. در این برنامه قصد داریم به موضوع خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان فناوری اطلاعات بپردازیم. در این برنامه در خدمت جناب آقای علی حکیم جوادی معاون وزیر و رئیس سازمان فناوری اطلاعات هستیم. همچنین در خدمت کارشناس همیشگی برنامه جناب آقای مهندس علیرضا صائبی خواهیم بود.
میهمان برنامه(آقای مهندس حکیم جوادی): قبل از ورود به بحث لازم می‌دانم که اشاره مختصری به ماموریت سازمان فناوری اطلاعات داشته باشم. در صنعت راهبرد و جامعی که برای سازمان فناوری اطلاعات تهیه و آماده شده است، هدف اصلی سازمان، هدف‌گزاری، سیاست‌گزاری، هدایت و نظارت راهبردی،ساماندهی و ایجادحوزه امن و پایدار فناوری اطلاعات کشور در راستای تامین منافع و مصالح و امنیت ملی، رفاه عمومی و توسعه همه‌جانبه و پایدار کشور تعریف شده است و این ماموریت به عنوان ماموریت کلیدی ماست. در این سند راهبرد، خوشبختانه محورهایی را که تصور می‌کردیم باید به آن بپردازیم را کاملا شناسایی کردیم که چهارده محور اصلی در راهبرد و سند جامع ما مشخص شده است که سعی می‌کنیم به این محورها اشاره مختصری داشته باشیم. ما در محور مدیریتی، به عنوان یکی از محورهای اصلی‌مان فعالیت می‌کنیم و در سند جامع فناوری اطلاعات سه راهبرد اصلی در حوزه مدیریتی و فناوری اطلاعات دیده شده است. منابع انسانی دومین بحث ما به عنوان محوری کلیدی است و محور سوم جذب سرمایه، محور چهارم بحث‌های حقوقی، قوانین و استاندارها، محور پنجم تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی در حوزه فناوری اطلاعات است. محور ششم امنیت فضای تبادل اطلاعات در کشور می‌باشد. محور هفتم تحقیق و پژوهش در حوزه فناوری اطلاعات است. محور هشتم صنعت و فناوری اطلاعات است و بیشتر به توسعه صنعت فناوری اطلاعات میپردازد. محور نهم آموزش و فرهنگسازی در حوزه فناوری اطلاعات است. محور دهم زیرساخت تبادل اطلاعات است که به تولید، تبادل، انبارش و پذیرش و پردازش در حوزه فناوری اطلاعات میپردازد. محور یازدهم کاربردها و خدمات فناوری اطلاعات است. محور دوازدهم تجارت و بازرگانی در این حوزه و محور سیزدهم خدمات الکترونیکی دولت و در نهایت در محور چهاردهم به موضوع محتوا در حوزه فناوری اطلاعات اشاره می‌کند. نوع نگاه ما به همه این محورها یکسان نمی‌باشد. در قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات سیزده مورد اشاره شده است که ما سعی می‌کنیم در این ۱۴ محور به این وظایف بپردازیم، بنابراین ممکن است که در بعضی از این حوزه‌ها که ممکن است همپوشانی با بعضی از این دستگاه‌های اجرایی دیگر هم داشته باشد، بیشتر نقش استانداردسازی و زیرساخت‌ها را ایفا می‌کنیم. درواقع بعضی از حوزه‌ها به عنوان وظایف اصلی وزارت ارتباطات و ما به عنوان بازوی وزارت ارتباطات به آنها خواهیم پرداخت. بنابراین ما امیدوار هستیم که با چشم‌اندازی که برای سازمان ترسیم شده و در حقیقت پیاده‌سازی شعاری که به عنوان عنصر اصلی فناوری اطلاعات کشور باشیم، با پرداختن به محور کلیدی در پایان برنامه پنجم به این هدف بزرگ و مهم خواهیم رسید.
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): همانطور که در معرفی آقای حکیم جوادی گفته شد، ایشان رئیس سازمان فناوری اطلاعات هستند. آقای حکیم جوادی از پرسابقه‌ترین افراد در حوزه IT در کشور هستند که با نوع خدمات الکترونیکی در سازمان‌های حاکمیتی آشنایی خوبی دارند و در عرصه‌های مختلف توفیق خدمت‌رسانی به مردم را داشته‌اند. از طرف دیگر شاید بسیاری از دستگاه‌های اجرایی و یا حاکمیتی ما از نظر ایشان مستقیم یا غیرمستقیم و تدابیری که آقای حکیم جوادی در سازمان خود اخذ می‌کنند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بهره‌مند هستند و استفاده می‌کنند.
برنامه بسوی فردا تمام تلاش خود را در معرفی خدمات IT، بخصوص از دستگاه‌های ارائه‌دهنده خدمات عمومی، به کار رفته است. و امیدوارم نقش آقای حکیم جوادی و همکاران ایشان را در برنامه بسوی فردا انشاالله پررنگ‌تر ببینیم. من شخصاً بسیار تمایل دارم که خلاصه اظهار‌نظرهای مدیران IT سازمان‌ها مختلف در این برنامه جمع‌بندی شود و خدمت آقای مهندس حکیم جوادی ارسال شود و هرچند در یک برنامه میزبان شما باشیم در رابطه با بیان نقطه‌نظرات شما نسبت به صحبت‌هایی که می‌شود، و بخصوص بیان دیدگاه‌های شما و برنامه‌هایی که سازمان فناوری اطلاعات درنظر می‌گیرد. سازمان فناوری اطلاعات، امروز به معنای سازمان فناوری اطلاعات یک شبه سازمان فناوری اطلاعات نشده است و فراز و نشیب‌هایی طی کرده است. اخیراً سازمان فناوری اطلاعات در حکم یک شرکت و زیرمجموعه وزارت مخابرات بود ولی درحال حاضر سازمان می‌تواند نقش کلیدی‌تر داشته باشد.
این ۱۴ مأموریتی که جناب آقای حکیم جوادی توضیح فرمودند شاید در حوزه مدیریت IT کاورکند و نیازمندی‌های یک کشور را از لحاظ فناوری اطلاعات پوشش دهد، البته موارد دیگری قطعاً می‌توان به این موارد اضافه کرد که در حوزه تکنولوژی‌های جدید و نوین، چیزی که کشور ما نیاز دارد عمل است. همانطور که می‌دانید جلسه IT بسیار برقرار می‌گردد، درواقع بحث اصلی ما محصول و فراورده‌ها است.
آقای مهندس حکیم جوادی، چه خدماتی را در یک یا دو سال گذشته از طرف سازمان فناوری اطلاعات به طور مستقیم یا غیرمستقیم ارائه داده‌اید؟
میهمان برنامه(آقای مهندس حکیم جوادی): امیدوارم که بتوانم بخشی از مأموریت، اهداف و عملکرد مجموعه را از این طریق به اطلاع دوستان برسانم و شاید یکی از توفیقات من این باشد. ما همواره معتقد هستیم که فناوری اطلاعات یکی از پیشران‌های اقتصاد است، بسیاری از کشورهای دنیا مسیر خود را بخصوص برای کشورهای درحال توسعه برای اینکه بتوانند شکاف بین خود و کشورهای توسعه یافته را کاهش دهند در حوزه اقتصاد و صنعت، فناوری اطلاعات را به عنوان یک راهبرد اصلی خود انتخاب کند. بنابراین این برنامه می‌تواند کمک کند به یکی از محورهای ما که محور آموزش و فرهنگ سازی است که این بخش بسیار مهمی در فناوری اطلاعات است. انشاالله بتوانیم تا جایی که ممکن است سوالاتی که از متخصصین حوزه فناوری اطلاعات چه در دستگاه‌های اجرایی و چه در بخش خصوصی طرح می‌شود را پاسخگو باشیم.
فناوری اطلاعات یک فناوری فرابخشی است و امروزه به عنوان یک صنعت پایه استراتژیک و نوین در اکثر صنایع کاربرد آن بسیار ملموس است. به همین دلیل شاید متفاوت از بخش‌های دیگر باشد. مثلاً زمانی که می‌بینید صف بانک‌ها کم می‌شود یکی از اثرات فناوری اطلاعات است. وقتی در مکان‌هایی کلاس‌هایی به صورت مجازی برگزار می‌شود یکی از آثار آن اثر فناوری اطلاعات است. امروزه فناوری اطلاعات در ۶ حوزه اقتصاد، فرهنگ، موضوعات اجتماعی، … تأثیر مستقیم دارد. بنابراین ما احساس می‌کنیم وقت بیشتری برای بخشی که غیرملموس است می‌گذاریم و شاید کمی از بخش‌های حاکمیت به آن مربوط می‌شود. ما قرار بر این امر نداریم که به صورت مستقیم پاسخگوی تک تک مردم باشیم ولی به لحاظ ماهیت کار این اتفاق افتاده و ما این نوع پاسخگویی را داشته‌ایم. به عنوان مثال در مرکز که بحث توسعه این دسترسی و پهنای باند در کشور دنبال می‌شود یکی از کارهای آنها مانیتور کردن خدماتی است که شرکتهای اینترنتی به مردم ارائه می‌دهند و سنجش سرعت و کیفیت این موارد را بررسی می‌کند و بنابراین سامانه‌هایی را طراحی کرده و در سایت خود قرار داده است که مردم می‌توانند از آن استفاده کنند و ببینند که اگر مثلاً قراردادی با یک شرکت PAP یا اینترنتی یا مخابراتی منعقد کرده‌اند تا بررسی کنند که کیفیتی که دریافت می‌کنند آیا کیفیت مطلوبی می‌باشد یا خیر. اینها طبق آمارهای انجام شده ۱۰ سرویس‌دهنده برتر را در پایان هر ماه اعلام می‌کنند، بنابراین مردم می‌توانند از آن استفاده کنند. در سایت Iran.ir بیش از ۱۷۰۰ خدمت مختلف را که ممکن است هزار خدمت مربوط به اطلاع‌رسانی باشد، بخشی تعاملی است و بخشی تراکنشی است و مردم می‌توانند از این طریق به خیلی از اطلاعاتی که نیاز دارند دست پیدا کنند. امروزه در سایت Iran.irکه یکی از سایت‌های پر بازدید کننده است و ما افتخار می‌کنیم و انشاالله این امر را باید به سمتی پیش ببریم که به عنوان یک پنجره واحد برای دسترسی مردم به خیلی از اطلاعات مورد نیاز خود بتوانند این کار را انجام دهند. بنابراین در بحث پست الکترونیکی مردم باید به یک جایی اعتماد بیشتری داشته باشند و بسیاری از پست‌های الکترونیکی مطرح است که در دنیا مورد اعتماد نیست و همه مردم می‌دانند که ممکن است به لحاظی اطلاعات اینها در جای دیگری استفاده شود. قطعاً یکی از وظایف اصلی ما طراحی و ارائه پست امن الکترونیکی داخلی بوده که این امر در حال انجام گرفتن است و البته به موازات آن مجموعه‌های بسیار زیادی را بخصوص در بخش خصوصی حمایت می‌کنیم که امیدواریم این امر بتواند گسترش پیدا کند. این هم یکی از موضوعاتی است که می‌توان به صورت مستقیم از آن استفاده کرد. خدمات مشاوره‌ای که همکاران ما بخصوص در حوزه امنیت فضای تبادل اطلاعات می‌توانند به شهروندان محترم بدهند این امر باعث می‌شود که ما بتوانیم در این حوزه هم خدمات بیشتری ارائه دهیم.
گزارش برنامه
گزارشگر برنامه: شغل و حرفه‌ی شما چیست؟
مصاحبه شونده: کارشناس تحول بهره‌وری شرکت گاز استان تهران هستم.
گزارشگر برنامه: آیا می‌دانید متولی اینترنت در کشور ما چه سازمانی است؟
مصاحبه شونده: نمی‌دانم.
گزارشگر برنامه: چقدر و در چه مواردی از اینترنت استفاده می‌کنید؟
مصاحبه شونده: در محل کار ما دسترسی به اینترنت به صورت آزاد نیست. مخصوصا الان که از اینترنت پرسرعت استفاده نمی‌کنیم و مدیران و کارشناسانی که مستقیما با اینترنت کار دارند می‌توانند استفاده کنند. و من فقط برای یک سری مطالب دانشگاهی از اینترنت استفاده می‌کنم. برای دریافت یک‌سری از مقاله‌ها و مطالب و ….
گزارشگر برنامه: آیا به استفاده وسیع‌تر نیاز دارید که امکان آن وجود نداشته باشد؟
مصاحبه شونده: طبیعتا بله. من در محیط کارم امکان دسترسی برای موارد مربوط به خود را ندارم. در منزل هم از وایمکس یا ADSL استفاده کرده‌ام ولی باز هم کارایی ندارند و خیلی وقت‌ها قطع می‌باشد. مگر اینکه در دانشگاه بتوانم از اینترنت استفاده کنم.
گزارشگر برنامه: فکر می‌کنید چه سازمان یا نهادی موظف است که به این مسائل رسیدگی کند؟
مصاحبه شونده: نمی‌دانم که این مسائل مستقیماً مربوط به کدام مرکز می‌شود در همین حد می‌دانم که مرتبط با فناوری اطلاعات می‌باشد ولی این که چه سازمانی از این موضوع حمایت می‌کند و چه سازمانی مسئولیت آن را برعهده می‌گیرد را نمی‌دانم. من با همین استفاده اندک از اینترنت هم باز به مشکل برخورد می کنم.
گزارشگر برنامه: فکر می کنید که برخورد شما با مشکلاتتان بیشتر مربوط به کار کاربران می‌شود و یا بیشتر بخاطر روش‌های مدیریتی است که اعمال می‌شود؟
مصاحبه شونده: من که یک کاربر ساده هستم نمی‌توانم بگویم که مشکل از روش‌های مدیریتی است، ولی شاید از دید کسانی که به طور وسیع کار می کنند مشکل از روش‌های مدیریتی باشد. من به عنوان یک کاربر ساده مشکلاتم ممکن است بخاطر منطقه مسکونی ما باشد که تحت پوشش اینترنت نیست از یک جنبه هم می‌توان گفت که عهده دار این مشکلات مدیریت کاربران است.
گزارشگر برنامه: فرهنگ استفاده اینترنتی را چقدر مؤثر می‌دانید؟
مصاحبه شونده: با وجود مسائلی مثل فیس‌بوک و … در بین نوجوانان خیلی استفاده درستی از آن نمی‌شود چون کار زیادی ندارند از اینترنت به عنوان یک سرگرمی استفاده می‌کنند. ولی در دانشگاه استفاده خیلی وسیع و خوبی از آن می‌شود چون فردی که وارد دانشگاه می‌شود همیشه با این مسائل سرگرم می‌شود.
مجری برنامه: گزارش ما مصاحبه با یکی از کاربران اینترنت بود که استفاده از خدمات اینترنت توسط ایشان زیاد نبود که انتظار داشتند در محل کارشان این امکانات فراهم گردد تا بتوانند از خدمات اینترنتی استفاده کنند.
میهمان برنامه(آقای مهندس حکیم جوادی): در اینجا ما باید تفاوتی بین دسترسی به اینترنت را در کشور تعریف و فرهنگسازی کنیم، یعنی برای یک دانشجو، محقق یا هر فرد کاربری که می‌خواهد از این خدمات استفاده کند در وحله اول این فکر به ذهن فرد می‌رسد که سرعت اینترنت من خوب نمی‌باشد و در همه جا به آن دسترسی ندارم در جایی هم در این مصاحبه Face book را معادل اینترنت می‌دانستند اینها واژه‌هایی است که به طور معمول استفاده می‌شود، این امر درست است. واقعیت این است که در قانون پنجم بحث خیلی مهمی که به آن اشاره شده است بحث شبکه ملی اطلاعات است، در این شبکه در مرحله اول بحث دسترسی را تعریف می‌کند، ما باید به سمتی حرکت کنیم که با توسعه و پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات مشکل دسترسی را در مرحله اول کم کنیم. به عنوان مثال فردی که علاقه‌مند است به مسائل علمی یا بازرگانی، می‌خواهد در لحظه ورود اطلاعات موردنیاز خود را دریافت نماید اینکه از کجا، چگونه و با چه شرایطی این اطلاعات تهیه می‌شود شاید برای فرد خیلی هم مهم نباشد. امروزه با موتورجستجوهایی که در اختیار همه افراد است گاهی اوقات بازدیدکنندگان و کاربران دچار یک سردرگمی می‌شوند، مثلاً یک واژه خاصی را جستجو می‌کنند و معادل آن ممکن است مثلا یک میلیون و دویست‌هزار سایت مختلف معرفی گردد. آمارهای جهانی نشان می‌دهد که بیش از ۷۰% کاربران به سراغ اولویت اول می‌روند و حتی از صفحه ده به بعد را وارد نمی‌شوند و نهایتاً تا سه صفحه را دنبال کنند و این اطلاعات اضافه باعث این می‌شود که کاربر بتواند وارد فضاهای جدید شود و از موضوع خود کاملاً منحرف گردد، گاهی اوقات این اطلاعات خیلی هم به روز نمی‌باشند که مورد استفاده قرارگیرند. بنابراین ما به دنبال این هستیم که بتوانیم در شبکه ملی اطلاعات این موارد را به صورت هدفمند و مدیریت شده در اختیار قرار دهیم و کاربر ما از این سردرگمی خارج شود، این مشکل، مشکل خیلی از جوامع است. همانطور که می‌دانید در پایان سال گذشته شبکه علمی کشور را راه‌اندازی کرده‌ایم، تصور بفرمایید که این شبکه با پهنای باند ۱g بر ثانیه که مورد دسترسی دانشجویان و کارمندهای دیگر در محیط دانشگاه قرار می‌گیرد این امر باعث می‌شود که بتوانند خیلی سریع اطلاعاتی را که می‌خواهند، از منابعی که وجود دارد دریافت نمایند. همانطور که می‌دانید دانشگاه‌های کشور ما سرمایه‌گذاری نسبتاً قابل توجهی را برای بدست آوردن این اطلاعات علمی بکار برده است. یا مجموعه‌هایی وجود دارند که این اطلاعات علمی را در مخازن خود نگهداری می‌کنند.
وقتی می‌شود اطلاعاتی را در مرحله اول در داخل کشور تامین کرد با یک سرعت بالا و با یک کیفیت بهتر، لزومی ندارد که از یک پهنای باند بین المللی استفاده کرد و اطلاعات را بخواهیم و اینها زمانی پیش می‌آید که بخواهیم از اطلاعات به این ترتیب استفاده کنیم. خوشبختانه با تمهیداتی که دیده شده و شبکه‌هایی که در حال پیاده‌سازی است بسیاری از این مشکلات در حال حل شدن است. اخیرا با توافقی که با سازمان فنی و حرفه‌ای شده است بحث شبکه مهارت را راه‌اندازی کرده‌ایم. و اگر بتوانیم انشاءالله این موارد را (که در قانون برنامه پنجم هم کاملا به آن پرداخته شده است)ساماندهی کنیم، بسیاری از این موضوعات قابل حل خواهد بود. و ما باید در لایه زیرساخت و دسترسی آن مشکلاتی که وجود دارد را مرتفع نماییم .
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): من ده سوال آماده کرده‌بودم که از شما بپرسم که در این برنامه موفق به پرسیدن دو سوال شدم و هنوز هشت سوال مانده است. من فکر می‌کنم مورد سوال خیلی از مخاطبین خواهد بود اینکه کسی در ایران متولی مشخص اینترنت نیست و ما نمی‌دانیم که سوالاتمان را از چه کسی باید بپرسیم. ما در این چند برنامه گذشته به سوی فردا سعی کردیم که روشن کنیم کدام بخش از اینترنت به کدام یک از دسته‌ها و کمیته‌ها مربوط می‌شود که حداقل مردم بدانند که اگر می‌خواهند سوالی بپرسند از چه کسی بپرسند.
در حوزه سازمان فناوری اطلاعات چه خط تمایزی می‌شود بین این ماموریت‌ها کشید با آنچه شرکت ارتباطات زیرساخت برعهده آن است، چون این دو با یکدیگر متفاوت است و تفاوت‌های کلیدی با یکدیگر دارند. لطفاً در این رابطه توضیح بفرمایید.
میهمان برنامه(آقای مهندس حکیم جوادی): در مدل مفهومی که در بحث فناوری اطلاعات داریم، یک مدل پنج لایه می‌باشد، در پایین‌ترین لایه این مدل که لایه زیرساخت است همان بحث‌های دسترسی مطرح می‌باشد. در کشور ما زیرساخت در بخش هسته که مربوط می‌شود به ارتباطات بین‌الملل در داخل کشور، این با عنوان حاکمیت در اختیار شرکت زیرساخت قرار می‌گیرد و وظیفه عمده تأمین اینترنت از خارج از کشور و توزیع آن به کاربران نهایی و ایجاد سطح دسترسی را بر عهده دارد.
در لایه دسترسی با توجه به خصوصی‌سازی، شرکت مخابرات ایران شرکتهای PAP و سرویس‌دهنده‌های دیگری که در حال حاضر وجود دارند متولی توزیع اینترنت به مردم می‌باشند. بخشی از نگرانی‌ها از جایی ناشی می‌شود که سرویس‌دهنده ما ممکن است که خوب سرویس ندهد، ما در لایه زیرساخت در وزارت ارتباطات با تأمین پهنای باند بسیار بالا و با رشدی که در سال‌های اخیر در این خصوص داشته‌ایم خیلی مشکل تأمین اینترنت را نخواهیم داشت، که مقداری مربوط می‌شود به نحوه توزیع ما در کشور و اگر گاهی اوقات نارسایی‌هایی دیده می‌شود شاید بخش عمده آن از همین بخش باشد. ما به عنوان وزارت اطلاعات خود را متولی همه حوزه‌ها می‌دانیم، به شکلی است که سازمان تنظیم اطلاعات یا سازمان فناوری اطلاعات نظارت خود را دارند. در بخش زیرساخت علاوه بر شبکه بخش‌های دیگری هم دارا می‌باشیم، زیرساخت پایه مانند سیستم‌عامل، موتور جستجو و… که اینها بخش‌هایی است که مقداری به سامانه‌های نرم‌افزاری و مواردی از این نوع که متولی آن سازمان فناوری اطلاعات است مربوط می‌گردند. زمانی که بحث شبکه‌ای ما حل شد یک لایه بالاتر که بحث مراکز داده‌ای مطرح است، همانطور که می‌دانید از مرکز داده‌‌های ملی را داریم که در حال شکل‌گیری می‌باشند و مناقصات آن انجام شده و تجهیزات آن تأمین گردیده است، و هم مراکز داده استانی که توسط سازمان ما تأمین می‌شود و هم مراکز داده‌دستگاهی. یعنی اگر زیرساخت شبکه موجود باشد، زیرساخت‌های اطلاعاتی که مراکز داده می‌باشد آماده باشد یک لایه بالاتر بحث خدمات و کاربردها مطرح می‌شود که باز هم متولی آن سازمان فناوری اطلاعات می‌باشد. دولایه بالاتر که مدل کسب و کار، معماری سازمان، و بحث امنیت فضای تبادل اطلاعات و آموزش و فرهنگسازی که این مسائل هم برمی‌گردد به سازمان فناوری اطلاعات، بنابراین خواهیم دید که جدا شدن مجموعه ما به لحاظ کاری و مأموریتی از زیرساخت در چه جاهایی اتفاق خواهد افتاد .
کارشناس برنامه(آقای مهندس صائبی): امنیت، آموزش، معماری سازمانی، کاربردها و کسب و کار را در حوزه سازمان فناوری اطلاعات، و آنچه که مربوط به شبکه، دسترسی و توزیع است به صورت خلاصه عنوان شد.
میهمان برنامه(آقای مهندس حکیم جوادی): معماری شبکه هم، که در شبکه ملی اطلاعات درباره آن بحث می‌شود در شبکه شرکت ارتباط زیرساخت در حال انجام گرفتن می‌باشد.
عوامل این برنامه:
· سردبیر: خانم مرضیه سالک
· گوینده: خانم رفعتی
· کارشناس برنامه: آقای مهندس علیرضا صائبی
·میهمان برنامه: آقای مهندس کریمی
· تهیه کننده: جناب آقای فنایی
· گزارشگر: خانم افشار
· نشر الکترونیک: خانم غفوری
